Dierenwelzijn: dieren zijn geen objecten

De Belgische veehouderij bestaat uit miljoenen dieren die melk, eieren en vlees leveren. Elk jaar verhandelt de vleesindustrie 320 miljoen dieren en dat aantal stijgt nog steeds. Het aantal veehouderijen daalt, terwijl het aantal dieren dat ze houden steeds verder toeneemt. De meeste veehouders zorgen goed voor hun dieren. Ongebreideld winstbejag en de geleidelijke verlaging van de winstmarges voor veehouders zorgen er echter voor dat de hele sector verwikkeld raakt in een hectische race naar productiviteit. Dat blijft niet zonder gevolgen.

We herinneren ons de afschuwelijke beelden van de wrede behandeling van dieren in het slachthuis van Tielt in 2017. Het bedrijf in kwestie wilde de marktprijs van slachtvarkens handhaven op 1 euro per kilo. Ver onder de prijs van onze Duitse en Nederlandse concurrenten, en natuurlijk ver onder de prijs in onze supermarkten. Zulke dumpingprijzen maken het natuurlijk onmogelijk om varkens een gezond dieet, comfortabele stallen, een goed leven, transport onder goede omstandigheden en een relatief pijnloze dood te bieden.

Het winstbejag brengt dierenwelzijn over de hele lijn in gevaar : eierproductie in legbatterijen, overbevolkte kooien, vervoer van dieren onder onaanvaardbare omstandigheden ... De wetgeving voor dierenwelzijn is ontoereikend of wordt met voeten getreden. Toch hebben het Tielt-schandaal en campagnes van dierenwelzijnsorganisaties het dierenwelzijn op de politieke agenda gezet. Naar aanleiding van het Tielt-schandaal werd een externe audit van alle slachthuizen in Vlaanderen uitgevoerd. Dit moet ook in de andere gewesten gebeuren. De aanbevelingen die uit de audits voortvloeien, moeten bindend zijn. Het is bijvoorbeeld belangrijk om levende en dode dieren van elkaar te scheiden, omdat het dier pas op het allerlaatste moment mag voelen dat het zal sterven. Het dier mag ook geen gekrijs horen.

De structurele oplossingen die nodig zijn, druisen onvermijdelijk in tegen het winstbejag. Om het dierenwelzijn te garanderen, moeten boerderijdieren toegang hebben tot zonlicht en buitenruimte en moet elke diersoort zijn eigen kenmerkende gedrag kunnen vertonen. Door te kiezen voor kleinere, lokale slachterijen kunnen we de afstanden waarover dieren worden vervoerd en de toeleveringsketens korter maken.

Vanaf 2028 zal het houden van legkippen in kooien verboden zijn in Wallonië. Het Waals Gewest heeft ook wettelijke normen opgesteld voor het kweken van vleeskalkoenen. Wij willen deze maatregelen ook in Vlaanderen invoeren.

Onderzoek toont aan dat een gerichte opleiding van vervoerders, slachthuispersoneel en andere mensen die in contact komen met dieren leidt tot aanzienlijke verbeteringen. Daarom willen we een structurele opleiding op het gebied van dierenwelzijn, ook op boerderijen waar geen misstanden zijn vastgesteld. In industriële slachthuizen moeten dierenwelzijnsverantwoordelijken worden aangesteld die het dierenwelzijn nauwlettend in de gaten houden. Deze verantwoordelijken zijn vaste werknemers: ze moeten goed opgeleid zijn en volledig zelfstandig kunnen werken.

De dienst Dierenwelzijn en het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) moeten worden versterkt zodat beide diensten onaangekondigde dierenwelzijns- en voedselveiligheidscontroles kunnen uitvoeren in de hele sector. Dierenwelzijn, arbeidsomstandigheden en volksgezondheid moeten voorrang krijgen op winst voor de aandeelhouder.

In België worden elk jaar meer dan een half miljoen dieren gebruikt voor experimenten, proeven en wetenschappelijk onderzoek. Helaas zijn proefdieren in sommige gevallen nog steeds onontbeerlijk om nieuwe medicijnen en behandelingen te ontwikkelen. Er komen echter steeds meer alternatieven. We willen het gebruik van proefdieren strikt beperken.

Daarom willen we een centrum oprichten dat onderzoek doet naar alternatieven voor dierproeven en een investeringsprogramma ontwikkelen dat medegefinancierd wordt door bedrijven die dierproeven uitvoeren. Op deze manier wordt de ontwikkeling van nieuwe methoden en technieken die proefdieren overbodig maken aangemoedigd, zoals weefselkweek, organen op een chip, microdosering op mensen en computersimulaties. Elk verzoek om tóch gebruik te maken van dierproeven wordt beoordeeld op wetenschappelijke relevantie en maatschappelijk nut. Op dit moment worden experimenten met onduidelijke resultaten vaak niet gepubliceerd in wetenschappelijke vakbladen. Daardoor ontstaat het risico dat dezelfde proeven op dieren onnodig herhaald worden door onderzoekers die niet op de hoogte zijn van de resultaten van hun collega's. Daarom willen we alle proeven die op dieren zijn uitgevoerd online beschikbaar maken, inclusief de proeven met onduidelijke resultaten.

Om het lijden van dieren tijdens en na laboratoriumexperimenten zo veel mogelijk te beperken, zullen we de versterkte dienst Dierenwelzijn vragen om grondige, onaangekondigde inspecties uit te voeren in de gebouwen waar dierproeven worden uitgevoerd. Het afmaken van ‘overtollige’ proefdieren of dieren op wie proeven zijn uitgevoerd wordt verboden als dit niet noodzakelijk is voor het welzijn van de dieren.

Het welzijn van dieren reikt verder dan vee en proefdieren. Dierenwelzijn vereist voortdurende oplettendheid op alle niveaus van de samenleving. Dieren zijn geen objecten. We willen het principe van het welzijn van dieren als wezens met gevoel, met hun eigen belangen en waardigheid, verankeren in de Belgische grondwet. Dit is al het geval in Duitsland, Luxemburg en Zwitserland. Wallonië en Brussel hebben dit principe ook in hun wetgeving opgenomen. We moedigen daarom alle regeringen aan om systematisch toezicht te houden op dierenwelzijn.

In dezelfde geest steunen wij de campagne #EUforAnimals van meer dan 40 dierenwelzijnsorganisaties om een Europees commissaris voor Dierenwelzijn te benoemen. De campagne geniet de steun van bijna 200 leden van het Europees Parlement en 250.000 Europese burgers. Onze Europarlementariër Marc Botenga steunt deze oproep eveneens en heeft een vraag aan de Europese Commissie medeondertekend.

Een Europees commissaris met een portefeuille ’Gezondheid, voedselveiligheid en dierenwelzijn’  zou een belangrijke politieke beslissing zijn om de Europese Unie op dit gebied meer verantwoordelijkheid te geven en de samenhang, doeltreffendheid en impact van het beleid op dit gebied te versterken. Een van de onmiddellijke gevolgen zou de oprichting zijn van een gespecialiseerd directoraat voor dierenwelzijn binnen het Directoraat-generaal Gezondheid en Voedselveiligheid van de Commissie, een erkenning van het bijzondere belang van deze kwestie.

Jong geleerd is oud gedaan. Om het bewustzijn rond dierenwelzijn te vergroten, willen we op scholen bewustwordingscampagnes voeren. Door bezoeken aan (kinder)boerderijen laten we kinderen kennismaken met de rol en behandeling van boerderijdieren.

In ons handelsbeleid houden we bij alle beslissingen rekening met hun effect op dierenwelzijn over de hele wereld. We zullen stappen ondernemen om de impact van de handel op de natuurlijke habitat van dieren in het buitenland te beperken, zoals bijvoorbeeld bij de invoer van palmolie.

Een goed uitgangspunt zou zijn om huisdieren te laten kweken door een gediplomeerde professional die over alle nodige kennis beschikt. Een professional die toekomstige eigenaars goed kan informeren over de behandeling en verzorging van hun nieuwe huisdier. Daarom willen we het fokken van huisdieren alleen toestaan aan fokkers die een vergunning kunnen overleggen waaruit blijkt dat ze bekwaam zijn, zoals nu al het geval is voor honden en katten. We willen een verplichte bijscholing invoeren voor zaakvoerders van diereninrichtingen.

De verkoop van honden en katten in dierenwinkels blijft verboden. Hetzelfde geldt voor de openbare weg, markten en beurzen. We willen dat deze regels gelden voor alle huisdieren.

We willen de commerciële import van huisdieren uit het buitenland verbieden en strenge regels en normen invoeren om de omstandigheden te verbeteren waaronder dieren worden gefokt, gehouden en verhandeld in diereninrichtingen. Alleen al in Wallonië werden jaarlijks 7000 pups geïmporteerd, voornamelijk uit Oost-Europa waar het welzijn niet altijd verzekerd en gecontroleerd wordt.

Om ervoor te zorgen dat de geldende regels worden nageleefd, moeten deze inrichtingen en de handel in dieren nauwlettend in de gaten worden gehouden. Daarom willen we onze inspectiediensten versterken.

Er bestaan al ‘positieve lijsten’ van zoogdieren die als huisdier gehouden kunnen worden. We willen dergelijke lijsten ook voor andere categorieën dieren opstellen zoals reptielen en vogels. Op die manier kunnen we ervoor zorgen dat alleen dieren worden gehouden die door particulieren kunnen worden verzorgd. De verkoop van kwetsbare en exotische soorten gaan we eveneens tegen.

Tot slot willen we de btw op dierenartskosten voor huisdieren verlagen tot 6 procent. De verzorging van huisdieren is duur en mag zeker niet worden belast als een luxeproduct. Veel mensen hebben het moeilijk om de eindjes aan elkaar te knopen en we willen niet dat dit de gezondheid van hun huisdieren beïnvloedt. Aangezien de sterilisatie van katten verplicht is, is het bovendien logisch om een btw-tarief van 6 procent toe te passen. Aangezien een sterilisatie al snel 100 euro kost, scheelt dat een slok op een borrel.