Vast werk met een volwaardig loon

“Jobs, jobs, jobs!” Zo kennen we premier Michel. Maar je gaat straks wel drie jobs nodig hebben om rond te komen. Tijdelijke contracten, interimwerk, flexi-jobs: gisteren nog een uitzondering, vandaag de norm. Zullen we de zekerheid van een vaste baan dan maar vergeten? “Wij hebben 176.000 jobs gecreëerd”, beweert Michel. Maar hij rept er met geen woord over dat het gros ervan tijdelijke, deeltijdse of interimbaantjes zijn.

Als het op jobs aankomt, hebben we geen wildgroei van pseudobaantjes nodig maar wel recht op zekerheid. Met het contract van onbepaalde duur weer als de norm. Zonder vast contract geen toekomst. Wie als interim van dagcontract naar dagcontract leeft, kan geen hypothecaire lening aangaan. Zonder vast contract kan je niet op eigen benen staan of een gezin stichten.

De PVDA heeft zich in het parlement altijd een tegenstander getoond van de flexi-jobs. Dat was bijvoorbeeld bij de sp.a wel anders. Die heeft zich alleen onthouden en stemde niet tegen. Het Vlaams Belang stemde dan weer vóór de flexi-jobs. Premier Michel achterna die zei: “Met de flexi-jobs maken wij de arbeidsmarkt modern en wendbaar.” In de harde realiteit zijn flexi-banen alleen maar morsige, onderbetaalde baantjes die de sociale zekerheid ondergraven en sociale rechten met de voeten treden. Wie naast zijn viervijfde job nog bijklust in de horeca, krijgt een flexi-loon van 9 euro per uur uitbetaald. Dat is nog twee euro minder dan het vastgelegde minimumloon in de horeca. En al evenmin hoeven horecabazen daar sociale bijdragen op te betalen. Ze moeten ook geen rekening houden met uurroosters of andere rechten: ze kunnen werkkrachten de avond voordien nog oproepen. Al deze nulurencontracten zetten druk op de geldende loon- en arbeidsvoorwaarden en ze verdringen de echte, ongelogen, volwaardige tewerkstelling. Daar is een woord voor: sociale dumping. “Flexi-contracten zijn jojo-contracten”, zei Raoul Hedebouw in het Parlement. “Als werknemer hang je voortdurend aan het touwtje dat de werkgever op en neer laat gaan op het ritme van het bedrijf, de productie en de markt.”

In 2015 had de regeringspartij CD&V nog maar pas uitdrukkelijk beloofd de flexi-jobs “niet uit te breiden naar andere sectoren, want dat zou de sociale zekerheid ondermijnen” of … de flexi-jobs van de horeca werden uitgebreid naar de grootwarenhuizen en de handel. Zelfs gepensioneerden kunnen nu bijklussen. Kom je niet rond met je laag pensioen? Dan moet je maar borden gaan wassen in het restaurant om de hoek.

Michel heeft ook de agressieve platformkapitalisten van Uber en Deliveroo ongemoeid gelaten die hun werknemers in de rol van schijnzelfstandige dwingen. Je krijgt bij hen geen werknemerscontract maar een contract als “zelfstandige”. Geen uurloon dus, maar een betaling per levering. Terug naar het stokoude stukloon. Zekerheid? Nul. De riders van Deliveroo moeten met eigen fiets en eigen werkkledij aan de slag. Ze moeten hun eigen boontjes doppen als ze ziek zijn, als ze een ongeval hebben, als er geen werk is. Ze moeten zelf hun pensioen opbouwen. Minister Kris Peeters had in Davos wat heette “een constructieve ontmoeting” met de topvrouw van Deliveroo en veroordeelde daarop de actie van de koeriers tegen hun arbeidsvoorwaarden. “Eerst steun en nu niets meer?” zo reageerden de vakbonden stomverbaasd.

Wij geven de schijnzelfstandigen een volwaardig werknemersstatuut. Dat is gewoon: correcte loon- en arbeidsvoorwaarden. Zodat platformkapitalisten ook instaan voor de arbeidsmiddelen en uitrusting van hun werknemers. Zodat ze socialezekerheidsbijdragen betalen en een syndicale delegatie en sociaal overleg aanvaarden.

Minder dan de helft van de jongeren start met een voltijdse baan. Ons land telt 162.000 onvrijwillig deeltijdsen en dat cijfer is heel vrouwelijk. Zij werken onvrijwillig deeltijds en zouden maar wat graag meer uren werken. Maar werkgevers zoals de grote winkelketens willen hun werknemers alleen deeltijdse contracten aanbieden. Wij leggen werkgevers daarom op: geef voorrang aan de eigen werknemers als er uren vrijkomen alvorens een beroep te doen op uitzendkrachten of jobstudenten.

In de top 100 van de grote bedrijven in ons land die het meest uitzendkrachten gebruiken, is gemiddeld 25% van de arbeidsplaatsen door hen ingevuld. Bij de top 20 stijgt dat cijfer zelfs tot boven 40%. En tien grote ondernemingen hebben meer uitzendkrachten dan “vaste” werknemers. Vooral in de callcenters en de logistiek is de toestand beroerd, maar zowat alle sectoren zijn betrokken partij.

Om daar paal en perk aan te stellen accepteren we deze interimarbeid alleen om welbepaalde vaste werknemers (op naam) tijdelijk te vervangen en voor uitzonderlijk of gespecialiseerd werk. We stoppen de praktijk interims te laten “proefdraaien” in plaats van ze meteen een volwaardig contract aan te bieden.

We geven de vakbonden de gelegenheid via sociaal overleg een maximumpercentage uitzendkrachten vast te leggen. Dat is vandaag op bedrijfsniveau al het geval. We willen afspraken op sectoraal niveau zodat ook bedrijven zonder syndicale delegatie zich daaraan moeten houden. Met sancties voor wie het plafond overschrijdt.

We hebben een compleet actieplan tegen het misbruik van uitzendarbeid nodig. We breiden de sociale inspectie uit, zodat verscherpte controles op het terrein haalbaar worden. We dringen het gebruik van dagcontracten terug – 70% van de interimarbeiders werkt vandaag met zulke onzekere dagcontracten. We versterken de greep van de vakbonden op het inzetten van interimkrachten op de werkvloer. We geven wie zes maanden bij dezelfde werkgever met een interim- of tijdelijk contract aan de slag is, automatisch een vast contract.

We produceren meer rijkdom, maar die wordt steeds ongelijker verdeeld. Sinds 1980 is het aandeel van de lonen met 10% verminderd terwijl het aandeel van de winsten navenant is gestegen. Een miljardentransfer van de werknemers naar de grote aandeelhouders. Het ondermijnt de koopkracht van de bevolking en trekt de samenleving scheef.

De regering voerde een beleid om, zoals ze zei, “de concurrentiepositie van onze bedrijven te verbeteren”. Zo trok ze de zaken nog schever. Ze legde een indexsprong op en besliste de loonwet van 1996 te herzien zodat loonstijgingen bijna onmogelijk werden. De grootbedrijven maakten sinds 2014 dan ook 10,38 miljard meer winst terwijl onze lonen erop achteruit zijn gegaan. Volgens de cijfers van de Internationale Arbeidsorganisatie daalden de reële lonen in ons land in de laatste drie jaar met 2,3%.

De Europese Commissie, de regering en natuurlijk ook de werkgeversorganisaties willen af van de interprofessionele akkoorden. Zij willen het overleg zoveel mogelijk versnipperen naar sectoren, bedrijven en individuele werknemers. Wij verdedigen sterke interprofessionele akkoorden waarin in alle vrijheid loonsverhogingen afgesproken worden voor iedereen. Daarvoor moet de loonwet van 1996, die een bindende “loonnorm” oplegt, weg.

Zonder dat ze daar ook maar met één woord over gerept hadden in hun verkiezingsprogramma, legden de regeringspartijen in 2015 een indexsprong op: een loonverlies van 2%. De index, die de lonen, pensioenen en uitkeringen aanpast aan de levensduurte, is hen duidelijk niet dierbaar. Door de indexsprong verliezen werknemers, over de loopbaan berekend, 20 à 30.000 euro. Er wordt niet getornd aan de index! Wij willen dat benzine en diesel – die de voorbije jaren in prijs verdubbeld zijn – weer worden meegerekend. De index moet de werkelijke levensduurte weerspiegelen.

“Vechten voor 14”. Met deze campagne komt het ABVV op voor een rechtvaardig loon voor volwaardig werk. Concreet: een minimumloon van 14 euro. Het armoederisico van mensen die werk hebben, is gestegen naar 4,7%. De helft van alle nieuwe jobs heeft een loon op het niveau van de 20% laagst betaalde banen. Elf euro, dat is het hongerloon van schoonmaaksters in ons land. Dat moet hoger. Wij verhogen het minimumloon naar 14 euro per uur, of 2.300 euro bruto per maand. Voor kmo’s voorzien we in overgangsmaatregelen in de vorm van loonsubsidies.

“Jobs, jobs, jobs” roepend besliste de regering een lager minimumloon in te voeren voor jongeren onder 21 jaar. Wie 21 is, heeft nog recht op een “volwassen” minimumloon, maar voor elk jaar jonger wordt daar koudweg 6% van afgepakt. Merkwaardig genoeg verzette Groen zich niet. Ook het Vlaams Belang ziet blijkbaar geen graten in jongeren in de solden te zetten. Eigen volk eerst, maar jongeren laatst. Yousra was er 18 in 2016. Ze werkte in een supermarkt voor 1.500 euro bruto maar viel nu terug op 1.304 euro. Zo heeft de regering met haar soldenjobs jongeren in onzekerheid en armoede geduwd. Wij willen jongeren een volwaardig loon geven en schrappen het “jeugdloon”.

De regeringspartijen N-VA, CD&V, Open Vld en MR zijn ook de barema’s, waarbij werknemers volgens anciënniteit vergoed worden, onder schot beginnen te nemen. Zij willen van die barema’s af. Zij willen individuele loonsverhogingen op basis van “productiviteit” en “competentie”. Of hoe je collectieve loonafspraken vervangt door individuele willekeur en de loonvorming vastklikt aan de economische conjunctuur en de concurrentiepositie. Wij verdedigen de barema’s. Ze bieden zekerheid. Ze zijn voor 68% van de werknemers in de privé bij cao vastgelegd.

De Europese detacheringsrichtlijn geeft werkgevers de gelegenheid voor hun buitenlandse werknemers slechts de socialezekerheidsbijdragen van het thuisland te betalen. In de transportsector mogen ze hun buitenlandse chauffeurs zelfs de lage lonen van het thuisland betalen. Zo worden Europese collega’s elkaars concurrenten. Dan worden werknemers vervangen door onderbetaalde, slecht beschermde arbeiders uit Polen of Roemenië bijvoorbeeld. Een race naar de bodem met almaar bedenkelijker arbeidsvoorwaarden.

Wij gaan voor gelijke sociale rechten voor alle werknemers in Europa. We willen de sociale dumping weg. Gelijk loon voor gelijk werk.

We eisen dat voor wie in België in dienst wordt genomen, de Belgische loon- en arbeidsvoorwaarden gelden, ook in de transportsector. Het land waar de werknemer werkt – en niet zijn land van herkomst – betaalt de socialezekerheidsbijdragen en stort het geld daarna door naar het land van herkomst.

“De wet-Major is een onding uit vervlogen tijden. Totaal contraproductief. Zo vlug mogelijk weg ermee!” Dat zegt Eric Janssens, bestuurslid van N-VA Antwerpen en voormalig directeur van BASF. Ook Open Vld wil de wet-Major weg.

Maar deze wet is de hoeksteen van de havenarbeid. Ze zorgt voor erkenning van vakmanschap, veiligheid en sociale bescherming van dokwerkers. Dat is ook in de 21e eeuw meer dan nodig. We beschermen het statuut van de havenarbeiders. Wij laten niet raken aan de wet-Major.

In de transportsector dwingen we betere rij- en rusttijden af. Flexibilisering en sociale dumping zijn geen natuurverschijnselen. We kunnen er samen veel aan doen. Van transportbedrijven die de wet overtreden, trekken we de vergunning in. We maken komaf met postbusfirma’s. Sommige Belgische firma’s zijn meesters in het opzetten van fictieve postbusbedrijven in Oost-Europa om mensen van daar bij ons extra hard uit te buiten. We laten die zwendelaars niet ontsnappen en laten niet toe dat ze de verantwoordelijkheid afwentelen op malafide onderaannemers die het vuile werk voor hen opknappen.

Om sociale dumping en misbruik van uitzendarbeid aan te pakken versterken we de sociale inspectie. We controleren en sanctioneren iedereen in de keten van onderaannemers die profiteert van sociale dumping. Strenge controle door een sterke sociale inspectie dient in elke Europese lidstaat een prioriteit te zijn: in de landen van herkomst en in de landen waar het werk gepresteerd wordt. De sociale inspectie betrekt de vakbonden structureel bij die controle.

De PVDA heeft samen met de werknemers van Van Hool een wetsvoorstel uitgewerkt voor sociale en ecologische criteria bij de aankoop van bussen, trams en treinen, de “wet-Van Hool”. Met deze wet zetten we bij publieke aanbestedingen niet alleen de kostprijs voorop, maar ook sociale en ecologische criteria. Dat kan perfect, zo blijkt uit twee Europese richtlijnen. Daarbij staat ook de bescherming van de werkgelegenheid voorop. Het is toch absurd dat De Lijn bussen bestelt in het buitenland terwijl bij busconstructeur Van Hool – nota bene producent van klimaatneutrale waterstofbussen – jobs moeten sneuvelen.

Op bouwwerven in opdracht van de overheid aanvaarden we alleen volwaardige jobs. Geen wirwar van constructies en onderaannemingen die een loopje nemen met de sociale rechten en de veiligheid. De overheid moet het voorbeeld geven.

Sinds 2010 werden in ons land meer dan 72.000 werknemers het slachtoffer van collectief ontslag. Grootbedrijven maken forse winsten en keren torenhoge dividenden uit aan de aandeelhouders, het management verdient tonnen geld en tegelijk zetten die bedrijven schaamteloos werknemers op straat. De regering stort dan wat krokodillentranen en slaat de bladzijde snel om. Toen PVDA-Kamerlid Marco Van Hees een hoorzitting vroeg over het banenverlies bij Carrefour, wuifde Vincent Van Quickenborne van Open Vld dat weg. “Nutteloos”, klonk het.

In 2010 besliste AB InBev 800 jobs te schrappen terwijl de aandeelhouders voor een miljard euro dividenden uitgekeerd kregen. Graaikapitalisme. De PVDA diende in het parlement een voorstel in voor de “wet-InBev”. Daarmee verbieden we collectieve ontslagen in bedrijven die winst maken of dividenden uitkeren. Plannen voor herstructurering of collectieve afdanking moeten eerst voorgelegd worden aan een paritair orgaan. Dat orgaan onderzoekt de motivatie en geeft al dan niet zijn goedkeuring. We vorderen alle overheidssteun, subsidies en belastingkortingen terug van winstgevende bedrijven die toch werknemers afdanken.

We verplichten bedrijven die willen herstructureren eerst alternatieven uit te werken zoals een collectieve arbeidsduurvermindering of een reconversieplan. De werkgever moet daarbij met voorstellen over de brug komen. We geven werknemers reële inspraak. We betrekken ook de werknemers van toeleveranciers en onderaannemers volwaardig bij het sociaal plan. Het moederbedrijf dat herstructureert en afdankt neemt daarbij de kosten op zich. We voorzien ook in sancties van zes maand tot drie jaar effectieve gevangenisstraf voor werkgevers die de wetgeving niet respecteren. Ook kunnen gebouwen, terreinen en machines in beslag genomen worden wanneer de rechten van de werknemers met de voeten worden getreden.

België biedt werknemers in Europa zowat de zwakste bescherming van tegen individueel ontslag. Wij versterken die bescherming. We tekenen Conventie 158 van de Internationale Arbeidsorganisatie. Die verplicht de werkgevers elk ontslag te motiveren. Werknemers krijgen de kans om zich te verdedigen, met bijstand van de vakbond en hebben het recht in beroep te gaan bij de arbeidsrechtbank.

We garanderen bij individueel ontslag een opzegtermijn van één maand per jaar anciënniteit, met een minimum van drie maanden. Zo bemoeilijken we willekeurig ontslag.