Voor eenheid in het nieuwe België

De zesde staatshervorming van oktober 2011 heeft nog maar eens heel wat bevoegdheden van de federale regering overgedragen naar de gewesten en gemeenschappen. Ook in de sociale zekerheid. Onder meer het arbeidsmarktbeleid, een deel van de gezondheidszorg en vooral het gezinsbeleid met daarbij de kinderbijslagen werden gesplitst. Dat zet het federale karakter van de sociale zekerheid op de helling en zal de concurrentie tussen de gewesten doen toenemen. Het zorgt ook voor een afbouw van de middelen. Voor talrijke materies die gesplitst werden, zijn immers onvoldoende middelen voorzien.

Decennialang beheerste de nationalistische ideologie het communautaire debat. Zij legde op dat de overdracht van bevoegdheden slechts in één richting kon: naar de gemeenschappen en gewesten. Niet omwille van goed beheer maar uit nationalisme heeft men zaken opgesplitst die goed functioneerden. De kinderbijslagen, de RVA en de ziekteverzekering werkten uitstekend en toch wilde men ze splitsen. De kinderbijslag moest naar de gemeenschappen gaan want de Vlamingen zouden hun kinderen niet op dezelfde manier opvoeden als de Franstaligen, zo klonk het. Ze zouden zogenaamd een andere cultuur hebben. De gezondheidszorg moest gesplitst worden want de Walen zagen de gezondheidszorg anders dan de Vlamingen, beweerde men. Wij verzetten ons tegen de splitsing van de sociale zekerheid. Wij pleiten voor een eenvormig beleid inzake werkloosheid, ziekte enzovoort en verzekeren de gelijkheid in rechten voor alle kinderen.

Wij wensen ook dat het sociaal overleg, de collectieve arbeidsovereenkomsten en het arbeidsrecht op het nationale niveau behouden blijven. Zo verhinderen we een neerwaartse spiraal van loonconcurrentie tussen de werknemers.

Wat is de meerwaarde van vier ministers voor milieu in dit land? In een klein, dichtbevolkt land als het onze is bijna alles vermengd over de taalgrenzen heen. Stopt de klimaat- en milieuproblematiek misschien aan de taalgrens? Zes jaar duurde het voor die vier ministers het met elkaar eens werden over de klimaatdoelstellingen.

Het energiebeleid, het beleid voor de isolatie van gebouwen en het mobiliteitsbeleid zijn allemaal van belang om de uitdagingen van milieu en klimaat aan te gaan. Maar deze bevoegdheden zijn nu volledig versnipperd. Waarom moeten er zo nodig andere normen zijn voor energiezuinige gebouwen in Brussel, Wallonië en Vlaanderen? Is het efficiënt dat de installateurs voortdurend moeten jongleren tussen drie verschillende regelgevingen op een grondgebied van nauwelijks 30.000 km²? Wie moet de problemen met de tunnels in Brussel aanpakken? Worden die vooral gebruikt door de Brusselaars of door iedereen?

We kennen de aard van het probleem, we beseffen de sense of urgency, we weten dat een drastische en gecoördineerde aanpak van de klimaatcrisis en van de luchtverontreiniging nodig is. We onderkennen dat we veel domeinen en bevoegdheden moeten overschrijden om in die aanpak te slagen: milieu, mobiliteit, ruimtelijke ordening, energie, economische zaken, scholenbouw enzovoort. Om die reden pleit de PVDA voor een nationaal milieu- en mobiliteitsplan en voor de oprichting van één federaal klimaatministerie.

Na zes staatshervormingen op basis van taalcriteria is de balans ontnuchterend. Zij hebben niet geleid tot beter bestuur of tot een overheid die dichter bij de mensen staat. Ze hebben wel een formidabele verspilling meegebracht en het geheel van onze instellingen veel complexer gemaakt. Wat de Vlaamse, Waalse en Brusselse regeringen zelf doen, doen ze niet beter. Ze doen precies hetzelfde. Maar het duurt langer en het kost meer. Er zijn veel meer ministers, regeringen, administraties en overlegcomités nodig om tot een besluit te komen.

Er staan vandaag 14.200 gehandicapten op een wachtlijst voor een persoonsvolgend budget. Dat zijn de cijfers van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap. In Vlaanderen staan ook 48.121 mensen op de wachtlijst van een sociaal verhuurkantoor. Een jaar geleden waren dat er 32.814. In een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg wacht je gemiddeld 45 dagen op een eerste gesprek – in sommige centra is er zelfs een wachtlijst om op de wachtlijst te komen. Een studie uit 2016 van de VUB sprak over een tekort van meer dan 22.000 plaatsen in woonzorgcentra.

Door de staatshervorming werd de administratieve en institutionele versnippering alleen maar groter. Het is een kluwen dat de structuren van de staat nog ondoorzichtiger, complexer en duurder maakt. De federale overheid en de gemeenschaps- en gewestregeringen zijn al twaalf jaar aan het bakkeleien over de aanpak van alcoholgebruik. Voor bijna alle gesplitste bevoegdheden moet er met andere regio’s worden overlegd. Dikwijls met meer partijen aan de tafel dan voor de splitsing. Vroeger moest men over mobiliteit discuteren met een aantal partijen en twee taalgemeenschappen. Vandaag komen daar nog twee of drie regeringen bij.

Het Belgische federalisme is concurrentiefederalisme tussen de regio’s. Het draait allemaal om de vraag wie de laagste bedrijfswinstbelastingen heeft, de goedkoopste industrieterreinen, de laagste sociale bijdragen, de minst strenge milieunormen of wie de meeste werklozen schorst.

We willen de verschillende staatshervormingen herbekijken en opnieuw kiezen voor meer eenheid tussen Franstaligen en Nederlandstaligen, tussen Walen, Brusselaars en Vlamingen.Wij willen komaf maken met die nefaste splitsingslogica.

Daarom willen we onderzoeken op welke terreinen de regionalisering tot inefficiëntie leidt en ongedaan gemaakt moet worden, bijvoorbeeld huisvesting, infrastructuur en verkeersveiligheid, wetenschappelijk onderzoek, onderwijs … We richten daarvoor een onafhankelijke nationale commissie op waar ook de vakbonden en de ziekenfondsen bij betrokken zijn, naast een aantal experts, om de balans en de (nefaste) gevolgen van de staatshervormingen te evalueren.

Er is voor de investeringen in het spoor – bij de NMBS en Infrabel – een vaste verdeelsleutel tussen Vlaanderen en Wallonië. 40% gaat naar investeringen in Wallonië, 60% naar Vlaanderen. Deze verdeelsleutel wordt voor elk jaar afzonderlijk berekend. Dat is een hinder voor de verbetering van het spoornet en het zorgt voor grote problemen. Het spoornet is in Wallonië immers ingewikkelder omdat daar meer bruggen, tunnels en lange lijnen (nodig) zijn. Het kan toch niet dat het sociale en ecologische moet wijken voor een arbitrair vastgelegde verdeelsleutel! We moeten de investeringen in het spoor bekijken vanuit wat nodig is op het hele Belgische grondgebied. Daarom stappen we af van de jaarlijkse berekening van de verdeelsleutel zodat investeringen gespreid kunnen worden.

België heeft het potentieel een samenleving uit te bouwen die model kan staan voor Europa. Een land waar taalgemeenschappen voluit samenleven in een meertalige staat. Meertaligheid, dat mensen kansen krijgen talen te leren en te oefenen, is in de wereld van vandaag een grote troef.

De tweetalige hoofdstad Brussel ligt op het kruispunt van het land. Dat is een deel van de oplossing om de banden tussen Franstaligen en Vlamingen aan te halen. Brussel, het verbindingsteken tussen de gemeenschappen, is ook een laboratorium voor het nieuwe België. Een multinationale stad.

De PVDA is nationaal georganiseerd. Elke maandagochtend komen we met het partijbureau samen, met Brusselaars, Walen en Vlamingen. En ieder spreekt zijn moedertaal. In het parlement spreekt onze nationale woordvoerder Raoul Hedebouw en in het Frans en in het Nederlands. Tot in de jaren 80 was er geen enkele partij die eraan dacht zich op te splitsen per taalgroep. En toen zijn de partijen gaan splitsen. Alleen wij niet. Het is hetzelfde land, hetzelfde federale parlement, dezelfde federale regering, dezelfde federale wetgeving, weet je wel. En dus moesten wij niet per se mee met de splitsingshype. Net zoals het er bij de Rode Duivels moet aan toe gaan. Eén ploeg, één trainer, eenzelfde opleidingscentrum, verschillende talen. Dat werkt goed. Waarom kan wat goed werkt bij de Rode Duivels en de PVDA elders niet ook goed werken.

In het onderwijs dringen zich initiatieven op om de tweetaligheid en het respect voor elkaars cultuur te bevorderen. Het onderwijs van de twee grote landstalen moet meer middelen en meer aandacht krijgen. Wij stimuleren immersie-onderwijs met een deel van de lessen in het Nederlands en een ander deel in het Frans. Daar zijn geschikte pedagogische methodes voor. In Finland spreekt iedereen de twee officiële talen van het land: het Fins en het Zweeds, al telt Finland maar 4% echte Zweedstaligen.

Het Belgische kiessysteem leidt naar separatisme en nationalistisch opbod. Het is aan een hervorming toe. België is wellicht het enige land ter wereld waar ministers zich voor een deel van de kiezers niet moeten verantwoorden. Vlaamse ministers in de federale regering worden niet verkozen door Franstalige kiezers, en omgekeerd. Zodat zij problemen altijd in de schoenen van de andere taalgroep kunnen schuiven. Dat versterkt alleen maar bepaalde eigen machtsposities; het is niet in het belang van de bevolking. Het speelt in de kaart van partijen die de vernietiging van België willen.

De invoering van een federale kieskring voor het verkiezen van minstens een gedeelte van de federale volksvertegenwoordigers is een maatregel tegen deze destructieve communautaire tweedracht. De federale kieskring is een kieskring die het hele Belgische territorium omvat. Alle burgers kunnen dan op dezelfde kieslijsten stemmen. Een aantal volksvertegenwoordigers – in ons voorstel 20 – wordt dan toegevoegd aan het huidige aantal en in de federale kieskring verkozen. Het is de bedoeling dat kopstukken van elke partij op die federale lijsten terechtkomen, zodat er meer aandacht is voor de federale dynamiek.

In Brussel schaffen we een infaam symptoom van electorale apartheid af: de afzonderlijke taalrollen bij de verkiezingen voor het Brusselse parlement.

Brussel evolueert naar een consequent multiculturele stad. Maar vandaag is het cultuurbeleid nog gesplitst volgens de taal. Taalgemengde initiatieven vinden daardoor niet gemakkelijk overheidssteun, maar heel veel kunstenaars en culturele instellingen – de KVS samen met Le Théâtre national bijvoorbeeld – laten zich daar niet door afschrikken. Daardoor gaat Brussel prat op een rijk cultureel leven, een van de rijkste in Europa. De gescheiden organisatie van dat cultuurleven moet plaatsmaken voor een multiculturele benadering. Van Franstalige kant is een speciale inspanning nodig om een positieve kijk te ontwikkelen op de Vlaamse cultuur die zolang misprijzend werd bejegend. Wij moedigen initiatieven aan die de grenzen van taal en cultuur overstijgen en willen de gemeenschappen dichter bij elkaar brengen.

Wij zorgen er ook voor dat er geen loonconcurrentie is tussen werknemers door het sociaal overleg, de collectieve arbeidsovereenkomsten en het arbeidsrecht op het nationaal niveau te behouden.