4 drogredenen van de regering tegen de btw-verlaging voor energie doorprikt

1. "Een algemene btw-verlaging zou de rijksten ten goede komen"

Tegenstanders van een btw-verlaging voeren aan dat vooral de rijken hiervan zouden profiteren omdat rijkere gezinnen meer uitgeven aan elektriciteit en gas, aangezien zij in grotere huizen wonen en meer uitgeven aan energie-intensieve airconditioningsystemen en verwarmde buitenzwembaden. Maar deze rijkere gezinnen wonen ook in de best geïsoleerde woningen en besparen daardoor energie.

Energieverbruik is niet evenredig met inkomen. Integendeel, huishoudens met de laagste inkomens wonen vaak in slecht geïsoleerde en dus energievretende woningen en geven een groter deel van hun inkomen uit aan gas- en elektriciteitsrekeningen.

Bovendien geven zij die het minst verdienen in verhouding tot hun inkomen veel meer uit aan basisbehoeften zoals energie, water en geneesmiddelen. Voor de 25% huishoudens met de laagste inkomens vertegenwoordigt de energierekening 13% van het budget, terwijl dit voor de 25% rijkste huishoudens amper 3% bedraagt. De minst vermogende huishoudens profiteren dus vier keer zo veel van een btw-verlaging in vergelijking met de rijkste huishoudens.

Daarom is de btw een bijzonder oneerlijke belasting. De Franse econoom Thomas Piketty merkt in dit verband op: “Een belasting op consumptie is een 19e eeuwse belasting, niet een van de 21e eeuw. Indirecte belastingen zoals de btw zijn voor iedereen identiek. Ze zijn even zwaar voor lage inkomens omdat hoge inkomens niet alles wat ze verdienen opgebruiken.”

We zouden ons toch niet kunnen voorstellen dat de regering de btw op water en brood verhoogt?

2. "Een verlaging van de btw op energie zou niet milieuvriendelijk zijn, aangezien dit zou leiden tot een hoger verbruik en dus tot een hogere CO2-uitstoot"

Een btw-verlaging op energie zou niet "duurzaam" zijn omdat dit de huishoudens in staat zou stellen "meer te verbruiken". Dit argument wordt vaak gebruikt door milieuactivisten: hoge energieprijzen zorgen ervoor dat mensen minder verspillen.

Maar leidt een lagere energierekening echt tot energieverspilling? Mensen zijn niet dom: als gas en elektriciteit iets goedkoper worden, gaan ze niet opeens ramen en deuren openzetten terwijl de kachel aanstaat. Niemand zal zijn spaarlampen vervangen door de oude gloeilampen omdat de btw op elektriciteit wordt verlaagd van 21 naar 6%. Volgens een onderzoek van het Vlaams Energieagentschap (VEA) vindt negen op tien Vlaamse gezinnen energiebesparing belangrijk. In tegenstelling tot wat liberale economen denken, wordt het gedrag van burgers niet gereguleerd door prijssignalen op een vrije markt.

Aangezien energie een essentiële basisbehoefte is, heeft de prijs weinig invloed op het verbruik. We weten ook niet hoe we het anders zouden moeten aanpakken, we hebben geen keus: je moet tenslotte je huis verwarmen en maaltijden koken. Zelfs Ecolo-minister Georges Gilkinet legde in 2016 (toen hij als parlementslid in de oppositie zat) uit dat "de stijging van het btw-percentage op elektriciteit als dusdanig niet volstaat opdat de consumenten anders zouden gaan verbruiken, noch hen in staat stelt om voor energiealternatieven te gaan"1. Bovendien stemden toen zowel de groenen als de socialisten tegen de verhoging van de btw op elektriciteit van 6 naar 21% door de regering-Michel2. Als ze zouden vasthouden aan hun stem destijds, zouden ze nu het voorstel van de PVDA steunen om de btw te verlagen tot 6%.

Volgens een studie van het Planbureau zou een verlaging van de btw op elektriciteit van 21 tot 6% leiden tot een stijging van het elektriciteitsverbruik met 0,04% na één jaar, met 0,40% na 2 jaar en met 0,80% na 6 jaar3 En bij deze cijfers is niet alleen rekening gehouden met de toename van de consumptie van de huishoudens, maar ook met de toename van de economische activiteit.

Deze minieme stijging van het verbruik kan worden verklaard door het feit dat de hoge energieprijzen van vandaag de dag 4,2% van de huishoudens dwingen hun energieverbruik tot onder het absolute minimum te beperken4. De btw-verlaging zou deze huishoudens in staat stellen hun energieverbruik te verhogen en toegang te krijgen tot wat ze beslist nodig hebben.

3. "Verlaging van de btw zou de loonindexering vertragen"

"Een btw-verlaging op elektriciteit vertraagt de indexering van de lonen"5 antwoordde minister van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V) aan volksvertegenwoordiger Gaby Colebunders (PVDA), die hem in de Kamer een vraag stelde over de btw-verlaging.

Waar haalt deze minister het lef vandaan? Hij doet alsof hij zich bekommert om de lonen terwijl zijn regering ze blokkeert door een loonnorm op te leggen (de regering heeft de lonen zelfs met -0,7% doen dalen als we rekening houden met de reële prijsstijging) en terwijl zijn partij, onder de vorige regering, een indexsprong heeft toegepast... tegelijkertijd met een btw-verhoging op elektriciteit van 6 naar 21%.

Zich verzetten tegen een prijsverlaging om de indexering niet te vertragen is op zijn zachtst gezegd een merkwaardige redenering. Dit komt neer op het verwelkomen van prijsstijgingen. Volgens deze redenering zouden we ons allemaal moeten mobiliseren om een algemene prijsverhoging van 200% te eisen: hierdoor zouden de lonen immers stijgen.

Het doel van automatische indexering is dat de lonen en sociale uitkeringen worden aangepast wanneer de prijzen stijgen om de koopkracht te waarborgen. Bovendien weet iedereen dat de indexeringsmechanismen zijn gemanipuleerd (er wordt bijvoorbeeld geen rekening gehouden met de stijging van de brandstofprijzen) en dat de prijsstijgingen en de loonindexering niet gelijktijdig plaatsvinden: er zitten altijd enkele maanden tussen. Intussen lijden de werknemers onder de stijgende prijzen zonder dat hun lonen worden aangepast.

Er moet dringend iets worden gedaan aan de huidige sterke stijging van de energieprijzen. En een verlaging van de btw zal de rekening onmiddellijk doen dalen. Daarom heeft de Spaanse regering deze maatregel goedgekeurd. Zelfs de Europese Commissie beveelt hem aan6. Wanneer de Europese Commissie bezuinigingen oplegt, houdt de Belgische regering zich daar braaf aan, maar in dit geval doet onze regering alsof ze doof is.

Tot slot is voor huishoudens met een laag inkomen het aandeel van de energierekening in de huishoudelijke uitgaven veel groter dan in de "indexkorf" die in aanmerking wordt genomen voor de berekening van de index. Voor hen is de verlaging van de btw naar 6% dan ook zeer welkom, aangezien de verlaging van de energiefactuur zwaarder zal wegen dan het effect op de index.

4. "De btw op energie verlagen komt de staat duur te staan"

Minister van Financiën Vincent Van Peteghem zegt dat het verlagen van de btw zeer duur zou zijn en dat hij het geld liever gebruikt om de "lasten" op arbeid te verlagen7 (lees: nog meer cadeaus geven aan de bazen).

Hij vergeet op te merken dat de sterke stijging van de gas- en elektriciteitsprijzen automatisch leidt tot een sterke stijging van de btw-inkomsten voor de staat, die momenteel veel hoger liggen dan verwacht. De studiedienst van de PVDA raamde de toename van de inkomsten voor de staat op 580 miljoen euro8. Dit is een zeer voorzichtige schatting, waarbij alleen rekening wordt gehouden met variabele contracten.

Bovendien boeken de Belgische kerncentrales op dit moment monsterwinsten: hun productiekosten zijn niet gestegen, waardoor ze profiteren van de hoge elektriciteitsprijs die gebaseerd is op de (hoge) productiekosten van gascentrales. De studiedienst van de PVDA heeft geraamd dat de megawinsten van de nucleaire sector in België ten minste 127,4 miljoen euro per maand zouden bedragen, of ongeveer 1,53 miljard euro per jaar.9

De verlaging van de btw op gas en elektriciteit kan dus gemakkelijk worden gefinancierd door een belasting op de superwinsten van energiemultinationals.

Om de noodsituatie te trotseren en de huishoudens in staat te stellen de sterk stijgende energieprijzen het hoofd te bieden, is de verlaging van de btw tot 6% op gas en elektriciteit een essentiële maatregel, omdat deze een onmiddellijk effect zal hebben, waardoor de rekeningen van de huishoudens direct zullen dalen.

Energie is een recht, geen luxe

Energie, is dat kaviaar? Neen. Het is een basisbehoefte. Nochtans worden gas en elektriciteit aan hetzelfde tarief belast als luxeproducten, met een btw van 21 %. De prijzen zijn aan het ontploffen, maar de regering doet niets. Energie is geen luxe. De verwarming opzetten in de winter is niet hetzelfde als kaviaar eten of champagne drinken. De btw op energie moet verlaagd worden van 21 % naar 6 %.

 

Teken de petitie

 

1Kamer van volksvertegenwoordigers, Wetsontwerp tot wijziging van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, 12 april 2016, Verslag, document 54 -1753/003, blz. 9.

2Kamer van volksvertegenwoordigers, plenaire vergadering van 16/06/2016, CRIV 54 PLEN 115 blz. 89 en 102

3Planbureau, Evaluatie van de btw-verlaging op elektriciteit voor huishoudelijk gebruik, juni 2015 blz. 5.

4Koning Boudewijnstichting, Barometers energie- en waterarmoede 2021, blz. 21 https://www.kbs-frb.be/nl/Activities/Publications/2021/20210323NT

5Kamer van volksvertegenwoordigers, plenaire vergadering van 23 september 2021, integraal verslag.

6https://businessam.be/eu-dringt-bij-de-lidstaten-aan-op-verlaging-van-de-btw-en-accijnzen-op-energie/

7https://www.rtbf.be/info/belgique/detail_explosion-des-prix-de-l-energie-la-tva-sur-l-electricite-ne-sera-pas-reduite-previent-le-ministre-des-finances?id=10844276

8 www.pvda.be/onaanvaardbaar_dat_de_explosie_van_energieprijzen_de_overheid_580_miljoen_oplevert_verlaag_de_btw_naar_6

9 www.pvda.be/btw_naar_6_en_energiemultinationals_doen_bijdragen_pvda_kijkt_naar_spaans_voorbeeld_om_energiefactuur_te_kraken