Het democratisch failliet van de crisisaanpak: pandemiewet is onaanvaardbaar
Met haar voorontwerp van “pandemiewet” gaat de regering op de ingeslagen weg verder. De manier waarop de crisis nu al een jaar wordt aangepakt, verandert niet. Nochtans is die aanpak, zowel op democratisch vlak als op het vlak van gezondheid een complete mislukking.
Het regeringsontwerp bepaalt dat:
- de regering helemaal alleen kan beslissen om de “epidemische noodsituatie” af te kondigen (het parlement hoeft dit achteraf slechts te bevestigen, nadat het besluit al genomen is)
- de regering, zodra de noodsituatie door het parlement bevestigd is, bij eenvoudig ministerieel besluit alle maatregelen kan nemen die ze wil (zoals ze sinds het begin van de pandemie ook heeft gedaan)
- de regering zichzelf zo de macht zou toe-eigenen om zelfs fundamentele rechten te fnuiken, zoals de organisatie van het werk, het recht om samen te komen en te betogen, het recht op privacy en het recht om zich te verplaatsen. Tijdens de eerste golf van de pandemie konden we al zien hoe efficiënt de patronale lobby op de regering inwerkt om de eigen economische belangen boven de volksgezondheid te plaatsen. Ook merkten we hoe er drastische maatregelen genomen zijn die vervolgens maandenlang van kracht bleven. Denken we maar aan de avondklok (die in de verschillende delen van het land in diverse mate wordt toegepast) of het beperken van de sociale contacten.
- de overheid zich op een onevenredige en problematische wijze een hele reeks gevoelige gegevens over de burgers kan toe-eigenen en die met elkaar kan vergelijken (ook de Gegevensbeschermingsautoriteit leverde hier zware kritiek op)
- de regering dezelfde strafmaatregelen kan aanhouden die ze tijdens de crisis toepaste. Die maatregelen kregen nochtans kritiek omdat ze overdreven repressief waren en geen rekening hielden met het sociaal onrechtvaardige aspect van geldboetes
Die zeer zware maatregelen wil de regering nu in een wet verankeren. Dat alles gebeurt zonder overleg met de vakbonden, het maatschappelijk middenveld of de burgers in het algemeen. Bovendien heeft de regering haar voorontwerp ingediend zonder het zelfs maar openbaar te maken. Daarom hebben wij het gepubliceerd. De PVDA vindt dit voorontwerp onaanvaardbaar en zal het ook hevig bestrijden.
Meer in het algemeen vraagt de PVDA een strenge evaluatie van hoe de crisis op gezondheidsvlak en op democratisch vlak is aangepakt. Van meet af stelde de PVDA dat de aanpak van de crisis een gevaar vormt voor de democratie (de PVDA stemde in maart vorig jaar trouwens als enige tegen de bijzondere machten). Wij staan voor een andere strategie om de volksgezondheid te beschermen (zie de recente interventie van Raoul Hedebouw in het parlement).
Voor ons is het essentieel dat er doeltreffende maatregelen komen op het gebied van het gezondheidsbeleid om het virus doelgericht te bestrijden (een efficiënt systeem voor contactonderzoek, clusteronderzoek, een sterke vaccinatiestrategie). Maar het is even belangrijk dat dit gebeurt binnen een kader dat de democratische rechten beschermt. Met andere woorden, een kader dat alleen maatregelen toestaat die proportioneel, doelgericht, tijdelijk en sociaal rechtvaardig zijn. Het is van wezenlijk belang dat het middenveld en de vakbonden hierbij worden betrokken om ervoor te zorgen dat deze richtsnoeren worden nageleefd.