Julien Liradelfo (PVDA): “Het liberale beleid van de Waalse regering heeft levens gekost”
Tussen het legen van twee kelders, trekt de jonge Waalse volksvertegenwoordiger van de PVDA naar Namen. Om precies te zijn, naar de parlementaire onderzoekscommissie over de overstromingen. Hij is er namelijk ondervoorzitter van. De lessen die hij trekt, stroken absoluut niet met die van de traditionele partijen.
Heeft de overheid haar informatie gedeeld?
Julien Liradelfo. Helemaal niet. “Waarom zijn we niet gewaarschuwd?” Dat is het eerste dat we ter plekke hoorden van de slachtoffers van de ramp. Of het nu ging over de omvang van de overstroming, het water dat bij de stuwdam van Eupen vrijkwam, de geblokkeerde wegen of de veiligheidsinstructies, de slachtoffers tastten in het duister. Zelfs de meeste burgemeesters die wij in de commissie hebben gehoord, zeiden dat de informatie die ze ontvingen onvolledig en soms onbegrijpelijk was.
Wat moet er nu gebeuren?
Julien Liradelfo. De commandostructuur herfederaliseren. De onderzoekscommissie toont heel duidelijk aan hoe de institutionele absurditeit, als gevolg van de staatshervormingen door de traditionele partijen, mensenlevens heeft gekost. Water in de lucht is federale materie. Wanneer het op de grond is gevallen, wordt het een gewestelijke bevoegdheid. Dat is niet alleen absurd, maar ook inefficiënt en gevaarlijk.
De Waalse regering heeft gekozen voor besparingen in plaats van veiligheid
We hebben vernomen dat de regionale diensten niet in staat waren alle informatie te interpreteren die hun door de federale regering werd toegezonden. Het federale KMI was in de hoogste staat van alarm en zag historisch zware regenval in onze rivieren terechtkomen, terwijl het regionale toezicht op de waterlopen zich van geen risico op overstromingen bewust was.
U hebt ook gewezen op een fout in de live monitoring.
Julien Liradelfo. Tijdens de crisis gingen kostbare uren verloren, omdat niemand de alarmen live in de gaten hield. De regionale diensten wijzen al jaren op dit probleem en vragen om een permanente wachtdienst in te voeren. Wallonië had bij de herschikking van het PEREX-centrum (dat het verkeer op wegen en waterlopen controleert, n.v.d.r.) sinds 2017 over zo'n wachtdienst moeten beschikken. Maar sindsdien hebben noch cdH-minister Carlo Di Antonio, noch zijn Ecolo-opvolger Philippe Henry ermee ingestemd om de zeven mensen in dienst te nemen die nodig zijn om die bestaande maar onbemande wachtdienst te doen draaien. Dit is een ernstige politieke fout en die middelen moeten eindelijk ter beschikking worden gesteld.
Dit personeelstekort is dus ook een belangrijke factor?
Julien Liradelfo. De regering-Magnette (Waalse regering van 2014 tot 2017, samengesteld uit de PS en de cdH, n.v.d.r.) heeft slechts één op de vijf ambtenaren vervangen. Er is bezuinigd op de Waalse openbare diensten. Vandaag zitten we met onderbezette diensten en met defecte apparatuur. De stuwdam van Eupen had in volle crisis minstens vier grote defecten.
De PS wil het hebben over een gebrek aan "risicocultuur" om zo iedereen - en dus niemand - verantwoordelijk te stellen, maar de politieke verantwoordelijkheden zijn hier zeer reëel. Te beginnen met de besparingen in de openbare diensten die ons moeten beschermen. We moeten dat analyseren als we willen dat de dingen veranderen en dat, als het morgen regent zoals in juli vorig jaar, we geen gelijkaardige ramp meemaken.
De PS wil iedereen - en dus niemand - verantwoordelijk maken, maar de politieke verantwoordelijkheden zijn hier zeer reëel
Hoe zit het met de verzekering?
Julien Liradelfo. De Waalse regering heeft in deze crisis 2 miljard geschonken aan de verzekeringsmultinationals en de slachtoffers in de steek gelaten. Zij moeten vechten om schadeloos te worden gesteld voor wat ze hebben verloren. Ze hebben vaak alles verloren. Verzekeringsmaatschappijen doen aan koehandel en bieden bijvoorbeeld 30.000 euro voor een verlies van 110.000 euro.
Bij een natuurramp vergoeden de verzekeringsmaatschappijen niet alle schade, ook al betalen wij 100% van onze premie. Er is een bovengrens. De schade voor de slachtoffers wordt geraamd op meer dan 2,5 miljard euro, maar de verzekeringsmaatschappijen zullen slechts 600 miljoen betalen. Wie betaalt de rest? De burgers, via de Waalse overheidsmiddelen. Minister-president Elio Di Rupo zegt dat hij niets anders kan doen vanwege een federale wet die verzekeringen beschermt. Hij vergeet te zeggen dat het zijn partij was die dit beschermingsmechanisme voor verzekeringsmaatschappijen in 2003 heeft opgezet, met de hulp van de MR en Ecolo.
Diezelfde verzekeraars hebben 15 miljard winst gemaakt in acht jaar. Ze kunnen zich acht keer zoveel schade veroorloven. Bovendien maken deze verzekeraars er geen geheim van dat de overstromingen zeer weinig gevolgen zullen hebben voor hun financiën omdat zij profiteren van herverzekering op Europees vlak. Ondanks dat alles verhogen ze hun premies nu, zogezegd door de overstromingen. Mensen die 600 euro hadden moeten betalen om hun huis te verzekeren, krijgen nu plots premies van 1100 euro op hun boterham. De regering heeft ervoor gekozen meer energie te steken in de verdediging van de multinationale verzekeringsmaatschappijen dan in de verdediging van de slachtoffers van de overstromingen.
U wijst erop dat de bevolking in de steek is gelaten tijdens de overstromingen. Hoe zit dat nu?
Julien Liradelfo. De overheid liet inderdaad de slachtoffers in de steek. Niet alleen de dagen net na de overstromingen. Het duurt voort. Ook vandaag nog krijgen sommige mensen geen antwoord van de verzekeringsexpert. Of ze krijgen wel een vergoeding, maar dan veel te laag in verhouding tot wat ze allemaal verloren hebben. Daarnaast staan de slachtoffers van de overstromingen onder druk, of het nu gaat om afvalverwijdering, bodemsanering, herhuisvesting, hulpaanvragen, de wederopbouw van rivieroevers, enz. Overal zien we een administratieve burn-out.
Wat hebt u geleerd van deze onderzoekscommissie?
Julien Liradelfo. Eerst en vooral: er is geen enkel slachtoffer gehoord. Dat is minachting. Hoe is het mogelijk dat we niet naar de slachtoffers luisteren, in een van de grootste rampen die Wallonië ooit gekend heeft? Met de PVDA hebben we gestreden om hen te laten horen, maar de PS-Ecolo-MR meerderheidspartijen weigerden altijd.
Ik was ook geschokt toen ik de noodplanner in Verviers hoorde uitleggen dat hij zijn basisuitrusting uit eigen zak moest betalen: laptop, walkie-talkie en zelfs handleidingen. Ik zal nooit het verhoor vergeten van de commandant van de kazerne van de civiele bescherming. Hij legde ons uit dat hij veel doeltreffender had kunnen optreden en de slachtoffers sneller had kunnen redden, mocht de regering-Michel niet vier van de zes kazernes hebben gesloten.
Hoe deze ramp is aangepakt, maar ook de besparingen van de voorbije jaren op infrastructuur en personeel voor de bescherming van de burgers, tonen aan hoe liberaal de traditionele partijen zijn. En het zijn zij die de laatste jaren het Waalse Gewest hebben bestuurd. Voor hen is de veiligheid van de mensen iets waarop winst moet worden gemaakt, waarop kan worden bespaard. Dit moet volledig veranderen. Het lijdt geen twijfel dat de besparingen levens hebben gekost.