Het feministisch verzet in Spanje is al verschillende jaren in opbouw. Met regelmatige en massaal bijgewoonde acties tonen de Spaanse vrouwen hun ongenoegen over ongelijkheid en geweld op vrouwen. Onder het motto “Ni una más, ni una menos. Vivas nos queremo” (Niet één meer, niet één minder. Wij willen leven) bouwden de Spaanse vrouwen een sterke beweging uit tegen geweld op vrouwen.
Een recent en bekend voorbeeld is de controverse rond de “wolvenroedel”. Vijf mannen tussen 26 en 30 jaar verkrachtten een jonge vrouw van achttien en maakten daar beelden van. Dat gebeurde in 2016 tijdens de jaarlijkse stierenrennen in Pamplona. Het Spaanse gerecht veroordeelde de mannen niet voor verkrachting maar voor seksueel misbruik. Voor de Spaanse wet is dat een lichter misdrijf en zo kregen ze dan ook een lichtere straf. Waarom? De vrouw in kwestie had zich passief gedragen en dus was er volgens de rechter geen sprake van verkrachting. Op deze uitspraak volgde een enorm protest van de Spaanse bevolking, die een aanpassing van de wet vroeg. Alsof het trauma voor het slachtoffer nog niet groot genoeg was, konden de mannen eind juni de gevangenis op borg verlaten om hun proces in beroep thuis af te wachten. Opnieuw volgde massaal protest.
Historische feministische staking
Op 8 maart 2017 was het idee voor een feministische staking rijp. De vrouwenbeweging besloot dat de internationale vrouwendag een jaar later gemarkeerd zou worden door een historische staking.
“Het 8M-platform zag het licht en overkoepelde een brede waaier van actieve vrouwen en vrouwenorganisaties”, zegt Cristina Simó, van de Communistische Partij van Spanje (PCE). “Deze diversiteit maakte het platform rijk maar zorgde ook voor uitdagingen. Verbinding was een belangrijk streefdoel en dat is ook gelukt. Het platform bereikte een consensus over de inhoud die het zou verdedigen. We onderschreven allemaal dat deze staking een antikapitalistisch en antipatriarchaal karakter zou hebben. Verder bouwden we het eisenpakket uit op basis van vier grote pijlers: tegen geweld op vrouwen, tegen de kolonisatie van het lichaam, tegen het besparingsbeleid en voor de verdeling van de zorgtaken. Het platform kwam tot een eisenbundel van maar liefst dertig pagina’s.”
Gelijkheid tussen mannen en vrouwen vergroten
Met twee nationale vergaderingen werd het project op poten gezet en kondigde het platform een staking van vierentwintig uur aan voor 8 maart 2018. De internationale dag tegen geweld op vrouwen van 25 november werd aangegrepen als eerste groot mobilisatiemoment. Elke organisatie binnen de 8M-beweging speelde haar eigen rol in de opbouw en probeerde haar eigen doelpubliek te bereiken.
“Op verschillende campussen waren al feministische groepen actief”, zegt Julia, studente. “Zij traden toe tot de 8M-beweging. Op plaatsen waar geen feministische groepen waren, werden die door jongeren opgericht. Het doel van al die groepen was tweeledig: enerzijds de praktische omkadering en mobilisatie van de studenten voor de staking, anderzijds de jongeren informeren. Door onderlinge discussies en vormingen wilden we het bewustzijn van jongeren over de situatie van vrouwen verhogen.”
Ook de linkse partij Izquierda Unida steunde het initiatief. “Als verkozenen verdedigden we de staking in de raden waar we inzitten”, zegt Nora García Nieves, verantwoordelijke feminisme van Izquierda Unida. “We probeerden zo de staking te ondersteunen en te faciliteren. Veel parlementairen stonden hun zitpenningen af om de actie financieel te ondersteunen. In de nasleep van de staking zetten we ons verder in om wetten te bekomen die de gelijkheid tussen vrouwen en mannen moeten vergroten.”
Naast de vrouwenbewegingen en de partijen die de eisen ondersteunen, droegen ook verschillende andere groepen hun steentje bij. Heel wat wetenschappers, intellectuelen en artiesten riepen mee op. Ook de media mobiliseerden mee. In deze sector zijn heel wat vrouwen actief. Het is een sector die heel gevoelig is voor stereotypering en seksueel grensoverschrijdend gedrag. Op acht maart bleven veel vrouwelijke mediagezichten weg van het scherm. Anderen toonden zich ongeschminkt en ongekapt omdat het ondersteunend personeel de straat op trok. Wetenschappers, intellectuelen, artiesten en de media hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het succes van de actie.
“Ook huisvrouwen legden het werk neer”, zegt Nora García Nieves. Zij verzetten veel werk buiten het zicht van de samenleving. Om hen te betrekken bij de staking en hun aanwezigheid duidelijk weer te geven, hingen we paarse schorten aan straatpalen, balkons en andere zichtbare plaatsen.”
Spaanse vrouwen schrijven geschiedenis
“Een knoop die de organisatie moest doorhakken, was de plaats die mannen zouden krijgen tijdens de staking”, zegt Cristina Simó. “Doen ze gewoon mee of mogen ze niet? Na discussie bereikte het platform volgend compromis: mannen mochten meedoen als het in het voordeel is van de vrouwenstaking. Aan mannen werd gevraagd om zoveel mogelijk de zorgtaken op zich te nemen. Speciale collectieve ruimtes hielpen hen daarbij. Zo konden ze gezamenlijk voor de kinderen zorgen, eten maken, enz. Dat maakte het gemakkelijker voor vrouwen om aan de staking deel te nemen.”