Bespaar op de winsten van Big Pharma, niet op de patiënt

Natalie Eggermont, PVDA volksvertegenwoordiger in de Kamer en spoedarts.

Grote kosten en risico’s voor de patiënt

Eind juli gaf Arizona het openlijk toe: ze zullen niet investeren in de zorg, maar in één jaar tijd 907 miljoen euro besparen. Vandenbroucke komt daarvoor het geld halen bij de patiënten. Volgens hem gebruiken we te veel cholesterolverlagers en maagzuurremmers en moet de prijs daarom hoger. Aangezien de helft van de Belgen deze geneesmiddelen gebruikt, zullen veel mensen getroffen worden. Volgens cijfers van Solidaris zal een miljoen patiënten 130 euro per jaar extra moeten betalen voor hun medicijnen. Zo zullen sommige patiënten hun behandeling staken om financiële redenen. Onaanvaardbaar.

Slikken we te veel pillen?

Het klopt dat cholesterolverlagers ontzettend veel gebruikt worden. Voor de meeste mensen is dit ook nodig: hun cholesterolwaarden verlagen zal het risico op een beroerte of hartinfarct sterk doen dalen. Een hogere prijs zal geen effect hebben op hun gebruik. Enkel mensen die het al financieel moeilijk hebben zullen hun therapie staken. Dat noemen we dan onderconsumptie: mensen die een behandeling nodig hebben, maar die niet krijgen omdat ze die niet kunnen betalen. Deze maatregel creëert dus problemen in plaats van ze op te lossen.

Dat neemt niet weg dat we voor mensen zonder ernstige klachten ook andere oplossingen moeten bedenken. De beste weg naar een gezond hart is via een gezonde leefstijl: de juiste voeding, voldoende bewegen en overgewicht vermijden. Op dat vlak doen we het nog steeds ontzettend slecht – we geven maar 3% van ons zorgbudget uit aan preventie, terwijl er overal fastfoodketens bij komen.

Wat is het echte probleem?

Dat onze uitgaven voor geneesmiddelen ongecontroleerd stijgen, is geen geheim. De voorbije jaren steeg het budget van 4 miljard naar 7 miljard. Het is een van de sterkst stijgende sectoren binnen het RIZIV-budget. Volgens Vandenbroucke zou de stijging aan de overconsumptie van bepaalde medicijnen liggen. Maar klopt dat wel? De cijfers spreken het tegen.

Geneesmiddelen voor het hart- en vaatstelsel maken slechts 6,9% van het totale budget uit: goedkope, goed werkende middelen. De kankermedicijnen daarentegen vertegenwoordigen 42,8% van het budget, niet omdat ze te veel gebruikt worden maar omdat ze ontzettend duur zijn. Tussen 2014 en 2023 zijn de uitgaven voor kanker- en immuuntherapieën met 181% gestegen. Die stijging is te wijten aan nieuwe geneesmiddelen die aan woekerprijzen op de markt gebracht worden. Bedrijven bepalen de prijs en wij betalen, hoe duur die ook mag zijn. “Onze gezondheid is ons dierbaarste bezit: ook al laat een bedrijf de prijs buitensporig stijgen, de vraag zal niet afnemen.” En daar maken de bedrijven gretig misbruik van. Dit is een businessmodel.

De cholesterolverlagers of de maagzuurremmers zijn dus niet het probleem. Terwijl er miljardenwinsten geboekt worden en bedrijven subsidies blijven opslorpen, wordt er van patiënten gevraagd “een inspanning te leveren” om de begroting op orde te houden. Ze zouden te veel geneesmiddelen slikken – alsof ze die zichzelf voorschrijven of ervoor kiezen om ziek te worden. En dus moeten ze meer betalen.

Pak de prijzen aan, niet de patiënt

Farmabedrijven drijven hun prijzen zo ver op als ze willen. Op die manier boeken ze reusachtige winsten ten koste van de samenleving. Bedrijven beweren dat ze hoge uitgaven hebben maar het is overduidelijk dat de prijzen niet meer in verhouding staan tot de feitelijke kosten. Er wordt meer en meer geld doorgesluisd naar aandeelhouders.

De buitensporige prijzen zijn niet onvermijdelijk. Solidaris berekende dat we 1 miljard euro kunnen besparen als wij de prijzen van geneesmiddelen berekenen op basis van objectieve criteria. Met hun Fair Price Calculator stellen ze een methode voor om een redelijke prijs te berekenen, waarbij rekening gehouden wordt met de feitelijke kosten. Door te besparen op de winsten van Big Pharma kunnen we ons zorgbudget de broodnodige ademruimte geven.

Voor medicijnen die generisch beschikbaar zijn, kunnen we het Nederlandse voorbeeld volgen – zij passen het beroemde Kiwimodel toe, waar Geneeskunde voor het Volk al jarenlang pleitbezorger voor is. Via openbare aanbestedingen wordt de goedkoopste versie van een geneesmiddel terugbetaald, zodat geneesmiddelen voor de patiënt én voor het RIZIV betaalbaar blijven.

De overheid heeft dus middelen genoeg om het zorgbudget onder controle te houden, zonder de patiënten meer te doen betalen. Het gaat over de politieke wil om gezondheidszorg toegankelijk te houden en het geld te halen waar het zit.