De indexdiefstal: 40 vragen, 0 antwoorden, 100% onrechtvaardig

Het wordt stilaan duidelijk dat de regering de indexblokkering waarschijnlijk minstens tot 2027 zal moeten uitstellen.

De Arizona-regering wil doen geloven dat de indexblokkering al beslist is, maar niets is minder waar. Er is nog niets gestemd, en vooral: hun akkoord hangt met haken en ogen aan elkaar.

“Dat bleek vorige week al in De Kamer”, zegt onze algemeen secretaris Peter Mertens. “De bevoegde minister Clarinval (MR) weigerde mijn vragen te beantwoorden, en ook N-VA-fractieleider Axel Ronse bleef het antwoord schuldig.”

“De indexblokkering ‘bezorgt de regering kopzorgen’, schrijft Het Laatste Nieuws vandaag. Mijn gedacht? De regering kent er niets van. En ze zouden er beter vanaf blijven”, aldus Peter.

“De maatregel zou de koopkracht van honderdduizenden werknemers raken. Niet eenmalig, maar doorheen de hele loopbaan: het verlies van de indexdiefstal bouwt zich immers jaar na jaar op. Onbegrijpelijk, en onaanvaardbaar.”

“Het wordt nu duidelijk dat ze de indexblokkering waarschijnlijk minstens een jaar zullen moeten uitstellen. Laten we de druk verder opvoeren zodat uitstel afstel wordt”, zegt Peter.

Mijnenveld

Een week geleden verkondigde de regering de indexering van lonen tweemaal te willen blokkeren vanaf 4.000 euro bruto maandloon en uitkeringen en pensioenen vanaf 2.000 euro bruto. Sinds de aankondiging is er verwarring alom.

Minstens 1,3 miljoen werknemers en 1,2 miljoen gepensioneerden riskeren slachtoffer te worden van de indexdiefstal. Bij wie, op welke manier en wanneer dat zal gebeuren, is een vraagteken. De regering dacht snel geld te gaan halen bij de werkende klasse, maar lijkt eerder in een mijnenveld van complexe, onuitvoerbare wetten terecht te komen. Het voorstel kan bovendien leiden tot discriminaties en dus rechtszaken. 

De mensen weten niet waar ze aan toe zijn. De PVDA lanceerde een calculator om de indexdiefstal te berekenen. Op de website www.indexdiefstal.be berekenden al meer dan 30.000 mensen hun mogelijk verlies. 

40 vragen

Er is veel ongerustheid. Daarom stellen we volgende 40 vragen aan de minister:

1. Creëren we geen discriminatie tussen voltijds en deeltijds?
   Werknemer 1 werkt voltijds en verdient 4500 euro bruto. De 500 euro boven de 4000 euro bruto wordt niet geïndexeerd.
   Werknemer 2 doet hetzelfde werk als werknemer 1 maar is deeltijds en verdient 3700 euro bruto. Als hij volledig wordt geïndexeerd, verdient hij een hoger uurloon dan werknemer 1. Dat zou discriminatie zijn.
   Sommige deskundigen zeggen: "Ja, maar je moet de plafonnering proportioneel toepassen op basis van voltijdse equivalent. Anders krijgen we juridische problemen. Dus wie deeltijds werkt, zal ook een plafonnering van zijn indexering krijgen op basis van wat hij zou verdienen als hij voltijds werkte."
   Oké, maar als men dat doet, introduceren we een andere discriminatie. Twee werknemers die minder dan 4000 euro verdienen, waarvan de ene een plafonnering van de indexering zal hebben en de andere niet.
    
2. Wordt het dubbel vakantiegeld in aanmerking genomen om te bepalen of de drempel van 4000 euro bruto per maand wordt overschreden?
    
3. Wordt de eindejaarspremie in aanmerking genomen om te bepalen of de drempel van 4000 euro bruto per maand wordt overschreden?
    
4. Worden bonussen, premies en andere voordelen in aanmerking genomen om te bepalen of de drempel van 4000 euro bruto per maand wordt overschreden?
    
5. Worden de commissies van handelsagenten en andere op commissie betaalde werknemers in aanmerking genomen om te bepalen of de drempel van 4000 euro bruto per maand wordt overschreden?
    
6. Wordt de drempel van 4000 euro bruto per maand puur op maandbasis berekend of op basis van een driemaandelijks of jaarlijks of ander gemiddelde?
    
7. Hoe zal het geplafonneerde indexcijfer worden toegepast voor werknemers die vaker dan één keer per jaar worden geïndexeerd, bijvoorbeeld maandelijks?
    
8. Creëren we geen discriminatie tussen werknemers uit verschillende sectoren?
   De indexeringen vinden niet op hetzelfde moment plaats in elke sector (bv. PC200 op 1 januari, PC111 op 1 juli, banksector tweejaarlijkse indexering, enz.). Sommige werknemers zullen sneller worden geplafonneerd dan andere. Dat zou discriminerend zijn.
    
9. Een groot deel van de lonen wordt op 1 januari 2026 geïndexeerd. De wetteksten zullen tegen dan onmogelijk goedgekeurd zijn. Maar u hebt wel al een opbrengst voorzien in uw begrotingstabellen van 272 miljoen euro. Hoe denkt u dat te doen? Overweegt u een retroactieve toepassing? Dat zou illegaal zijn.
    
10. Wat zal de impact op de consumptie zijn? Welke economische gevolgen voor de kleine zelfstandigen als gevolg van de daling van de koopkracht van werknemers?
     
11. Komt het forfaitaire bedrag van de indexering overeen met 80 euro (2% van 4000 euro bruto) of met de toepassing van het indexeringspercentage (dat hoger kan zijn dan 2% afhankelijk van de indexeringsmethode van de paritaire commissie) op het plafond van 4000 euro?
    Zal de plafonnering van de indexering exact 2% zijn, of volgens de indexering van de sector (hoger of lager)?
     
12. Is het wettig om in te grijpen in de collectieve arbeidsovereenkomsten tussen werkgeversorganisaties en vakbonden die de indexeringsmechanismen en barema's vastleggen?
     
13. Hoe wordt de budgettaire opbrengst berekend die in de budgettabel is aangegeven (272 miljoen in 2026, 391 miljoen in 2027, 754 miljoen in 2028 en 883 miljoen in 2029)?
    Deze opbrengst zou het resultaat zijn van 4 componenten:
    Component 1: de besparing die voortvloeit uit het niet indexeren van het deel van de sociale uitkeringen dat 2000 euro overschrijdt.
    Component 2: de besparing die voortvloeit uit het niet indexeren van het deel van het loon van ambtenaren dat 4000 euro overschrijdt.
    Component 3: de betaling door werkgevers van de helft van de door werknemers uit de privésector verloren indexering.
    Component 4: het verlies aan inkomsten voor de Staat als gevolg van de plafonnering van de indexering voor werknemers uit de privésector, gepensioneerden en sociale uitkeringsgerechtigden. De Staat en de sociale zekerheid zullen immers de sociale bijdragen en de belasting op de niet-verleende indexering niet innen voor het deel dat de 4000 euro of 2000 euro bruto overschrijdt.
    Wat zijn de bedragen van deze 4 componenten?
     
14. Welk is het verlies van deze operatie voor de sociale zekerheid op korte en middellange termijn?
     
15. Welk is het verlies van deze operatie voor de personenbelasting? 
     
16. Zal het verlies van personenbelasting op gemeentelijk niveau gecompenseerd worden? Ze hebben immers hun meerjarenplannen al opgemaakt.
     
17. Welk mechanisme wordt toegepast voor de terugbetaling van de helft van de plafonnering door de bedrijven aan de staat? Hoe gaan ze dat concreet doen?
     
18. Hoe lang zullen de bedrijven de helft van de plafonnering aan de staat terugbetalen?
     
19. Wat gebeurt er wanneer een werkgever de helft van de plafonnering niet aan de staat terugbetaalt? Welke controles en sancties zullen er zijn?
     
20. Naar welke begroting gaan de terugbetalingen? De sociale zekerheid, militaire uitgaven,...?
     
21. Op hoeveel worden de technische, informatische, administratieve en juridische kosten geraamd om dit plafonneringsmechanisme toe te passen?
     
22. Een verslag van de Nationale Bank is kritisch over de indexsprong van 2015 omdat deze leidde tot hogere prijzen en de bedrijven de opbrengsten doorsluisden naar de aandeelhouders. Ze verlaagde de competitiviteit in plaats van te verhogen. Wat leert de regering hieruit?
     
23. Gaat de regering het advies van de vakbonden, die de werknemers vertegenwoordigen, vragen? En zo ja, hier effectief rekening mee houden?
     
24. Is de drempel van 4000 euro een vast bedrag of zal hij worden geïndexeerd voor de toepassing van de geplafonneerde indexering in 2028?
     
25. Wordt de drempel van 4000 euro bruto omgezet in een uurloon voor arbeiders?
     
26. Hoe zit het met werknemers die meerdere jobs hebben?
     
27. Hoe zit het met werknemers die overuren presteren?
     
28. Hoe zit het in geval van schorsing van de arbeidsovereenkomst?
     
29. Hoe zit het met flexi-jobs?
     
30. Hoe zit het met werknemers in tijdskrediet?
     
31. Voor sociale uitkeringen, wordt de overschrijding van de drempel van 2000 euro vastgesteld op basis van het effectief elke maand uitbetaalde bedrag (dat kan variëren afhankelijk van het aantal vergoede dagen voor zieken of werklozen)? Of wordt het bedrag van 2000 euro omgezet in een dagbedrag?
     
32. Hoe wordt de drempel berekend voor een deeltijdse werkneemster die een IGO (Inkomensgarantie-uitkering) ontvangt?
     
33. Hoe wordt de drempel berekend voor een deeltijdse werkneemster die een overlevingspensioen ontvangt?
     
34. Hoe wordt de drempel berekend voor gepensioneerden die ook een pensioen uit het buitenland ontvangen?
     
35. Hoe wordt de drempel berekend voor een zieke die hervat in een aangepast werk met akkoord van de adviserend arts en enerzijds het loon voor het aangepaste werk ontvangt en anderzijds een verminderde arbeidsongeschiktheidsuitkering?
     
36. Als een werknemer een positieve looncorrectie met terugwerkende kracht krijgt, en alsnog boven de drempel uitkomt voor voorbije maanden. Moet de indexatie dan worden herrekend?
     
37. Een loonberekening moet transparant zijn. Elke werknemer moet zelf kunnen narekenen of zijn indexatie correct is toegepast. De complexiteit maakt dit voor velen onmogelijk. Hoe gaat de regering dat oplossen?
     
38. Welk is de impact van de indexblokkering op de berekening van de loonnorm 2025-2026? Zal deze aangepast worden? Welk is de toekomstige impact van de indexblokkering op de berekening van de loonnorm 2027-2028?
     
39. We horen dat in geval van een indexblokkering heel wat werkgevers overschakelen op zogenaamde alternatieve verloningen. Hierop betalen ze minder sociale bijdragen, met alle gevolgen van dien voor de sociale zekerheid. Welke impact verwacht men op korte en lange termijn?
     
40. Welke administraties zijn betrokken bij de uitwerking en toepassing van deze maatregel? Hoeveel tijd hebben zij nodig voor een waterdichte toepassing en opvolging?