De PVDA is klaar voor de strijd om onze pensioenen

artikel van Jonathan Lefèvre, verschenen in het magazine Solidair

Het is een bezorgde Kim De Witte die we op onze redactie ontvangen. Dagelijks ontvangt hij talloze getuigenissen en berichten van mensen die zich afvragen wat hen te wachten staat of wat ze nu moeten doen. "We moeten echt een goede informatiecampagne voeren als we de strijd om ons pensioen willen winnen …" Zo gezegd, zo gedaan.

De leugens van de regering

"De strategie van de regering is gebaseerd op twee belangrijke assen," vertelt Kim De Witte, die in het federaal parlement als volksvertegenwoordiger de strijd voert. "Allereerst wil ze ons langer laten werken. Dat is de voorbije decennia een constant thema geweest bij de opeenvolgende regeringen. Ook al is een grote meerderheid van de Belgen er faliekant tegen, toch hebben recente regeringen de pensioenleeftijd steeds verder verhoogd. Dit jaar ligt die leeftijd al op 66. Wat de Arizona-regering anders maakt, en bijzonder agressief, is dat ze geleidelijk alle mogelijkheden tot vervroegd pensioen afschaft. De regering gaat het brugpensioen helemaal afschaffen en wil diep snijden in het recht op vervroegd pensioen. En er komen geen uitzonderingen voor zware beroepen, wat een grote stap achteruit is."

En de tweede as? "Besparingen op onze pensioenen op een ongeziene schaal. Het doel is om de pensioenen drastisch te verlagen, te beginnen met die van de ambtenaren. De regering wil de berekeningsmethode veranderen: in plaats van de laatste 10 jaar te nemen, wil ze het pensioen over 45 jaar berekenen. Dat betekent dat het bescheiden loon aan het begin van de loopbaan wordt meegerekend en het uiteindelijke pensioenbedrag omlaag gaat. Daarnaast moet je nu 45 jaar gewerkt hebben voor een volledig pensioen. Als je zwaar werk doet of een kortere loopbaan hebt, heb je pech."

De pensioenmalus, tot 25% verlies

Mensen die de maatregelen een beetje kennen, zijn vooral bang voor de pensioenmalus. Tijdens de laatste verkiezingscampagne hoorden we hier niets over. "Het stond in geen enkel programma. Het is dan ook een pervers mechanisme waar mensen niet voor zouden stemmen. Voor elk jaar dat je eerder vertrekt dan 67 jaar, krijg je een boete van 5%. De malus zal de meeste werknemers direct raken: de meeste mensen die op hun 64 of 63 met pensioen gaan, wat het gemiddelde is in ons land, zullen 15% of 20% van hun pensioen verliezen. En hun pensioen is al niet vet."

De malus is ook een tactiek die de regering gebruikt om de werkende klasse uit elkaar te spelen. Het zet wie die "hard werkt" – d.w.z. doorwerken tot hun 67 – tegenover wie de wettelijke pensioenleeftijd niet haalt. "Alsof het een kwestie van willen is", zucht Kim De Witte. "Dit alles komt bovenop andere maatregelen, zoals de afschaffing van het overlevingspensioen, het echtscheidingspensioen, het gezinspensioen. Een ware catalogus van verschrikkingen."

Concrete en verwoestende gevolgen voor werknemers

De cijfers van Kim De Witte zijn angstaanjagend. Voor ambtenaren, en met name militairen, zijn de verliezen aanzienlijk. "Laatstgenoemden verliezen tussen de 270 en 790 euro per maand." De Witte wijst erop dat het mediaan pensioen voor werknemers in de publieke sector (2.400 euro netto) verre van overdreven is. In Luxemburg of Oostenrijk ligt het pensioen in de privésector tussen de 2.000 en 2.400 euro netto per maand.

Iets anders wat de PVDA-pensioenspecialist opwerpt, is dat de werkende klasse ook getroffen zal worden door het opheffen van de gelijkgestelde periodes. "Laten we het concrete voorbeeld nemen van een poetshulp die 30 jaar voltijds en 10 jaar halftijds heeft gewerkt – om voor de kinderen te zorgen of om gezondheidsredenen. Als een klant haar bijvoorbeeld een keer vertelt dat ze niet hoeft te komen werken omdat het niet uitkomt, kan ze een heel jaar verliezen. Want dan komt ze niet meer aan haar 156 dagen. Om een jaar te doen meetellen, is een minimum van 156 dagen effectief werk vereist, een voorwaarde waaraan heel moeilijk te voldoen is voor werknemers die halftijds werken, in onzeker dienstverband of met loopbaanonderbrekingen. Deze poetshulp moet dus een jaar langer doorwerken ter compensatie van deze ene dag van technische werkloosheid, waar zij zelf niets over te zeggen had."

Het voorbeeld van Kim De Witte is niet willekeurig gekozen. "De hervormingen van de Arizona-regering zijn zeer ongelijk en treffen in de eerste plaats de werkende klasse. De werkende klasse, en de arbeidersklasse in het bijzonder, is het doelwit. De nieuwe pensioenberekening is gebaseerd op leeftijd in plaats van op loopbaan. Wie begint er op jongere leeftijd met werken? Wie sterft er eerder? Mensen met een zwaar beroep. Wie langer gestudeerd heeft en van zijn hobby een beroep gemaakt heeft, wordt niet gestraft. Hij of zij krijgt zelfs een bonus. De ministers en parlementsleden die deze elitaire hervorming willen opleggen, kunnen zelf langer blijven werken. Zij hebben geen zwaar beroep, hun lichaam is nog lang niet opgewerkt. Zij krijgen een bonus: 5% meer per jaar op een toch al royaal pensioen."

De regeringsvisie op de samenleving: winst boven rust

Twee tegengestelde visies op de samenleving botsen met elkaar. De regering heeft het over "onbetaalbare" pensioenen. Kim De Witte wijst erop dat vóór 2005 geen enkel internationaal rapport de onbetaalbaarheid noemde als rechtvaardiging voor de pensioenhervormingen. Wat er echt achter zit, is "alle vrije tijd, alle niet-productieve tijd afschaffen. De zieken, de werklozen, de gepensioneerden, de vrijwillig niet-werkenden: het doel is om hen te dwingen op de arbeidsmarkt te blijven en zo druk te zetten op de lonen en arbeidsomstandigheden. Ze willen meer mensen op de arbeidsmarkt, met een onzeker statuut en lage lonen, om de hele klasse mee te sleuren in deze neerwaartse spiraal. De regering wil goede jobs met een goed loon kapotmaken en ze veranderen in een hoop scharrelbaantjes."

Kim De Witte haalt het argument van de betaalbaarheid onderuit met een vergelijking met andere landen: "België zal in 2070 betalen wat Frankrijk, Oostenrijk en Italië vandaag al betalen. Het is dus niet onbetaalbaar. Het echte probleem is de begrotingskeuzes, zoals de keuze om 24 miljard extra te geven aan het leger. De regering wil het defensiebudget de komende 10 jaar met 3,7% verhogen. Dat is dus bijna twee keer zoveel als de totale stijging van de pensioenen in de komende 50 jaar. En dan zouden de pensioenen onbetaalbaar zijn? Dat is compleet absurd."

Woede en bezorgdheid: de dynamiek van de mobilisatie

De aanval van de regering op de pensioenen veroorzaakt volgens De Witte een angst bij de bevolking. "Maar die angst kan omslaan in woede. De mensen voelen de minachting van de regering voor hun klasse. 'Voor ons is er nooit geld, maar voor de rijksten wel.' Deze woede is een motor van verzet. Veel mensen zeggen: 'We gaan dit niet zomaar laten gebeuren.' Kennis van de hervormingen en het feit dat er wél alternatieven zijn, is cruciaal om in actie te komen. Het is de brandstof voor een standvastig verzet."

Kim De Witte benadrukt dat het probleem verder reikt dan cijfers. "De werknemers vinden dat het gewoon niet kan. Ze zien deze aanval als een verlies van de vrijheid die het pensioen hen zou moeten bieden. Mensen hebben het gevoel dat ze "vastzitten in een k**systeem dat hen uitbuit voor de rest van hun leven". Het is een verlies voor de maatschappij. Gepensioneerden zijn niet inactief, ze doen juist heel veel. Ze doen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk bij sport- en andere verenigingen. Het zou een grote kostenpost voor de maatschappij zijn als dit werk niet meer door hen zou worden uitgevoerd. Dit informele werk is zeer waardevol voor de samenleving, maar heeft geen marktwaarde. Dat verklaart het gebrek aan interesse hiervoor in de kapitalistische logica."

Alternatieven

Tegenover deze aanvallen stelt de PVDA een duidelijke en becijferde visie. "Ons voorstel is om de pensioenleeftijd te verlagen naar 65 jaar. De diefstal van onze sociale bijdragen moet stoppen: de regering haalt de sociale zekerheidskas leeg ten gunste van de aandeelhouders en andere sectoren, zoals bewapening. Maar dat geld, dat zijn onze sociale bijdragen. Ons uitgesteld loon. We moeten ook eerlijkere belastingen invoeren: zij die het breed hebben, moeten bijdragen volgens hun middelen. Het idee van een pensioenmalus moet weg. Hiermee kunnen we ook het vervroegd pensioen opnieuw invoeren: wij willen een vervroegd pensioen op 60 jaar na een carrière van 40 jaar."

Kim De Witte benadrukt dat het belangrijk is om inspiratie te halen uit landen die hierin geslaagd zijn, zoals Canada, Kroatië en Polen. "In Canada heeft een liberale premier, Justin Trudeau, de pensioenleeftijd onder grote sociale druk teruggebracht naar 65 jaar en erkend dat de verhoging naar 67 jaar niets opgelost had. In Kroatië konden de vakbonden de hervorming tegenhouden voor de regering ze doorvoerde, dankzij de razendsnelle mobilisatie van het volk. In Polen dwongen de vakbonden de regering om af te stappen van een pensioenleeftijd van 67 en die terug te brengen naar 65 jaar. Al deze overwinningen hebben dezelfde bouwstenen: informatie, een alternatief en een actieplan met een duidelijk breekpunt. Dat is het recept om te winnen. De vakbonden hebben de strijd in handen genomen."

Een marathon, geen sprint

“De strijd zal een marathon worden, geen sprint", zegt Kim De Witte, die oproept om ons zelfvertrouwen terug te vinden. "Mensen hebben macht en dat moeten ze beseffen. Aangezien de hervormingen van de regering politieke keuzes zijn, kunnen we ze terugschroeven."

De PVDA-pensioenspecialist nodigt ons alvast uit voor de komende herfst. "Vanaf september en oktober zullen de vakbonden mobiliseren om de pensioenstrijd te voeren. Er staat een grote betoging gepland voor 14 oktober. In tussentijd worden ook acties georganiseerd."

De PVDA zet zich volledig in voor deze strijd, met een boek van Kim De Witte dat in de herfst uitkomt. "We presenteren het op ManiFiesta. Ik ga in debat met Axel Ronse, fractieleider van de N-VA. Dat belooft alvast een verhitte discussie te worden! Vanaf september komt de sociale beweging hopelijk terug in actie. De wetten die ons pensioen afbreken, zullen pas in december in het parlement gestemd worden. We kunnen ze nog tegenhouden."

Als Kim De Witte de redactie verlaat, is de frons van zijn voorhoofd verdwenen. Zijn ogen stralen. Dit is niet het moment voor fatalisme, maar voor verzet. "Ofwel slagen we erin het recht op pensioen terug te winnen, ofwel verliezen we het volledig. Vrije tijd, rust en de waardigheid van de werkende klasse staan in deze komende maanden op het spel. Niets minder."