Legerdienst: “We laten Francken & co de geesten van de jongeren niet veroveren”

door Lucie Hild
artikel verschenen in het magazine Solidair

België "hermilitariseren" betekent niet alleen miljarden uitgeven aan nieuwe F35-gevechtsvliegtuigen en andere oorlogswapens, het betekent ook dat er meer nieuwe troepen worden gerekruteerd om de gelederen van het Belgische leger te versterken. Minister van Defensie Theo Francken (N-VA) kondigde aan dat hij de omvang van het leger in tien jaar wil verdubbelen naar 34.500 soldaten en 12.800 reservisten. Mannen en vrouwen in uniform, beschikbaar om voor NAVO-missies te worden ingezet. Om dat doel te bereiken, richt hij zich tot jongeren.

Het plan van de regering-De Wever-Rousseau is duidelijk: er komen steeds meer initiatieven om jongeren "bewust te maken" van wat zij de "gewijzigde veiligheidsomstandigheden" noemen. De N-VA maakt er geen geheim van dat ze van jongeren "NAVO-ambassadeurs" wil maken. Dat begint op school, met gastlessen door militairen. En het vlaggenschipproject van Francken ligt klaar: er zal een brief gestuurd worden aan 130.000 jongeren van 17 jaar, waarin de kans wordt geboden om een "vrijwillige legerdienst" te vervullen vanaf september 2026.

Wat belooft Francken hen? Een jaar dienst, een "dynamische" en "avontuurlijke" ervaring, en een loon! De brief gaat gepaard met informatiesessies voor dezelfde doelgroep in elke Belgische provincie. Die worden vanaf het najaar georganiseerd.

In het eerste jaar zijn er 500 plaatsen beschikbaar, maar het is de bedoeling om dat aantal het jaar daarop te verdubbelen. Er worden dus 130.000 brieven verstuurd om 500 jongeren te vinden. Dat is een disproportionele inzet van middelen, een kritiek van verschillende officiële instanties, zoals de Privacycommissie en de Raad van State. Met de brief willen Francken en de regering vooral duidelijk maken dat België en Europa voorbereid moeten zijn op een dreiging van buitenaf en jongeren klaar moeten staan om het land te verdedigen. Het is een campagne om de geesten te militariseren.

Richting dienstplicht

België volgt in de voetsporen van andere landen. Duitsland heeft de vrijwillige dienst nieuw leven ingeblazen. Er wordt al gesproken over verplichte dienst en er zijn plannen om in 2026 een verplichte vragenlijst in te voeren voor alle jonge mannen (optioneel voor jonge vrouwen) om hun geschiktheid en beschikbaarheid voor het leger te beoordelen. Een manier om het militaire potentieel van het land te meten. Soortgelijke projecten worden besproken in Nederland en andere Europese landen.

De vrijwillige legerdienst is een eerste stap, de verplichte legerdienst een optie die noch Francken noch de eerder genoemde Europese regeringen uitsluiten. De dienstplicht is in België niet afgeschaft maar opgeschort en kan dus weer worden ingevoerd.

Jongeren (om)kopen

Francken belooft de jongeren een loon van 2000 euro netto per maand, meer dan het minimumloon in België, en een hele reeks voordelen: maaltijdcheques, gratis openbaar vervoer en volledige terugbetaling van medische kosten. Voor schoolverlaters is dat verleidelijk: een kans op een vast inkomen en zekerheid in een tijd waarin het steeds moeilijker wordt om een vaste job te vinden. Maar intussen aarzelt de regering niet om de rechten van jongeren, waaronder de werkloosheidsuitkeringen, aan te vallen. Het doel is duidelijk: de jeugd omkopen voor de militarisering.

Kanonnenvoer

Het leger wordt voorgesteld als een geloofwaardig alternatief om werkgelegenheid te creëren en jongeren te activeren. Het zou een verrijkend avontuur zijn om de maatschappij te dienen. Maar het belangrijkste doel is nieuwe soldaten te vinden en de geesten te doordrenken met het idee van gevaar van buitenaf.

In de "strategische visie" die de regering heeft goedgekeurd, kondigt Francken aan dat hij België wil voorbereiden op deelname aan "noodzakelijke oorlogen". We weten welke oorlogen er zogezegd “uit noodzaak” worden gevoerd. Francken steunde de interventies in Afghanistan, Libië en Syrië. Nu wil hij de VS blijven volgen in hun militaire escalatie tegen China om hun hegemonie te behouden. De oorlogsdreiging wordt zo verder aangewakkerd. Zoals altijd in de geschiedenis zijn het de kinderen van de werkende klasse die naar de frontlinies gestuurd zullen worden.

Jongeren zijn niet lui

Francken beweert dat het project zingeving biedt aan jongeren, die als lui worden voorgesteld. Maar jongeren hebben het leger niet nodig om zich nuttig te voelen. Ze zetten zich dagelijks in: in verenigingen, jeugdbewegingen en sportclubs, buurtsolidariteit, sociale bewegingen, de strijd voor Palestina, het klimaat of voor kwaliteitsonderwijs. Dat engagement is springlevend, maar het wordt door de regering systematisch genegeerd. Erger nog, burgerdiensten en sociale initiatieven die jongeren in staat stellen om betrokken te zijn, krijgen onvoldoende financiering.

Er werd jongeren nooit 2000 euro per maand voorgesteld voor vrijwillige burgerdienst. Er is nog nooit een brief naar 130.000 jongeren gestuurd om ze te motiveren voor sociale dienstverlening, zorg of onderwijs. In plaats van acties te steunen voor een rechtvaardiger samenleving op basis van solidariteit, willen ze jongeren naar het leger duwen. Dat is het enige perspectief dat de regering jongeren wil geven.

We laten dit niet zomaar gebeuren

Maar waar regeringen hard toeslaan met de terugkeer van de dienstplicht en megabegrotingen voor het leger, organiseren jongeren zich om terug te slaan. In Nederland, waar een vrijwillige legerdienst is ingevoerd, werd al snel een vredesbeweging opgericht die organisaties uit verschillende lagen van de samenleving samenbrengt.

In Duitsland, waar de plannen om de militaire begroting te spekken de grootste van Europa zijn, komen jongeren in opstand. Organisaties als de SDAJ (jonge Duitse communisten) voeren actief campagne tegen de Duitse regering. Die spreekt al van verplichte militaire dienst, bij gebrek aan succes van de vrijwillige dienst. Op straat strijden jonge Duitsers tegen de begrotingskeuzes en de kaalslag in het onderwijs ten gunste van het leger en de oorlog.

Ook in België worden de jongeren wakker. Na de aankondiging van de Arizona-plannen werd het platform Service for Peace (Dienst voor vrede) opgericht. Het brengt vredesorganisaties, vakbondsjongeren, jongerenorganisaties, scouts en de politieke jeugd samen. Ze willen een tegenbrief laten tekenen door zo veel mogelijk mensen, als reactie op de plannen van Francken.

Het zou verkeerd zijn om te zeggen dat geen enkele jongere ontvankelijk zou zijn voor de voorstellen van de regering. Het systeem waarin we vandaag leven, heeft jongeren niets beters te bieden, en de beelden van geweld die ons vanuit de hele wereld bereiken, kunnen angstaanjagend zijn. Zeker wanneer ze geïnstrumentaliseerd worden door regeringen en NAVO-propagandisten. Reden te meer om tegen de stroom in te gaan. We laten onze jeugd niet in handen vallen van Francken & co. Samen met alle organisaties die actie voeren tegen deze brief gaan we met jongeren in gesprek en winnen we het debat. Zo vormen we een nieuwe generatie die vrede en sociale rechtvaardigheid verdedigt en zich verzet tegen de oorlogen van onze regeringen.