Mars voor het klimaat en tegen militarisering op 5 oktober
Vakbonden, mutualiteiten, ngo's en verenigingen van de Klimaatcoalitie roepen op tot een nationale klimaatmars op 5 oktober. Wij stappen mee en nodigen iedereen uit om mee te komen. Er moet eindelijk geïnvesteerd worden in de klimaatstrijd en de sociale strijd, niet in een wapenwedloop.
De regering-De Wever-Rousseau wil miljarden uitgeven aan bewapening. Geld dat ze willen besparen op pensioenen en gezondheidszorg. Geld dat ook niet kan gaan naar broodnodig klimaatbeleid. Er zijn andere keuzes mogelijk: investeer miljarden in sociaal beleid en in het klimaat in plaats van er F-35’s mee te kopen.
Afspraak op zondag 5 oktober om 12 uur aan het Noordstation (Brussels).
door Mathieu Strale
In november 2025 vindt in Brazilië de COP30 plaats, de jaarlijkse internationale klimaatconferentie georganiseerd door de Verenigde Naties.
Tien jaar na het klimaatakkoord van Parijs blijft de uitstoot van broeikasgassen stijgen en is de doelstelling om de opwarming van de aarde te beperken tot 1,5°C vrijwel mislukt. Als er geen actie wordt ondernomen, voorspelt de VN dat de temperatuur tegen het einde van de eeuw met 3,1°C zal stijgen.
Een onhoudbaar scenario, terwijl extreme gevolgen van de klimaatcrisis nu al steeds vaker voorkomen en vooral de werkende klasse en hun gezinnen treffen. Dit zagen we bijvoorbeeld bij de overstromingen van 2021 in de Vesdervallei of bij de enorme branden in Zuid-Europa deze zomer.
Elk jaar is cruciaal om de opwarming van de aarde te beperken. Elk jaar groeit de noodzaak voor drastische maatregelen.
Toch zetten Europese landen, met de Verenigde Staten als ultieme voorbeeld, militarisering voorop. Militaire uitgaven swingen de pan uit, terwijl groene investeringen en beloften van solidariteit met het Zuiden verdampen. De middelen zijn er, maar ze worden opgeslokt door de oorlogslogica.
Geldstromen gaan steeds meer naar oorlog
“Samen laten we de geldstromen kantelen!” Dat is de oproep van de Klimaatcoalitie (een vereniging van ngo's, mutualiteiten, vakbonden en een honderdtal burgerbewegingen uit heel België) om deel te nemen aan de klimaatmars op 5 oktober in Brussel. Om de klimaatuitdaging aan te gaan, moeten we dringend investeren in gerenoveerde en goed geïsoleerde woningen, efficiënt openbaar vervoer en schone, betaalbare energie zodat ook onze industrie de transitie kan maken.
Maar er is een andere kanteling aan de gang. Jarenlang werd onze gezegd dat er onmogelijk geld te vinden was voor de klimaattransitie, maar nu worden op een paar maanden tijd wél enorme bedragen vrijgemaakt, en voor een heel ander doel: totale militarisering. Dit gaat regelrecht in tegen de noden op het vlak van klimaat en sociaal beleid.
Elke euro die naar het leger gaat, is een euro minder voor andere zaken. Hier in België wil de regering-De Wever-Rousseau tegen 2035 34 miljard euro pompen in militarisering. Tegelijkertijd bespaart ze op de middelen voor de NMBS, investeringen in windmolenparken en de industriële energietransitie, én federaal wetenschappelijk onderzoek naar klimaatverandering. Ook de sociale zekerheid wordt niet gespaard van deze besparingen. De regering geeft de voorkeur aan “harde veiligheid”, om het met de woorden van de minister van Defensie Theo Francken te zeggen.
Moeten we investeren in wapens of in een duurzame en sociale toekomst? Dat is de keuze waar we als samenleving voor staan. Volgens berekeningen van het het Internationaal Energieagentschap bedraagt het nodige budget voor de klimaat- en energietransitie maximaal 3,7% van het bbp. Voor het klimaatbudget wordt er geen norm opgelegd, terwijl de Europese NAVO-landen wel de Trump-norm van 5% van het bbp voor defensie volgen. In 2024 liepen de militaire budgetten van de NAVO-landen op tot 1.500 miljard dollar. Terwijl de landen in het noorden hun militaire budgetten met honderden miljarden opvoeren, beloven ze slechts 300 miljard solidariteitsbudget aan het zuiden om de gevolgen van hun eigen klimaatimpact te financieren.
Militarisering slokt niet alleen middelen op, maar is ook erg vervuilend. Een F-35 kost niet alleen 130 miljoen euro per stuk – genoeg voor 30 treinen of meer dan duizend geïsoleerde huizen – maar verbruikt ook nog eens 5.000 liter kerosine per vlieguur. Een werknemer zou tien jaar lang elke dag 25 kilometer naar zijn werk moeten rijden met een diesel- of benzinewagen om evenveel brandstof te verbruiken. Als het Amerikaanse leger een land zou zijn, zou het meer uitstoten dan Spanje of Zweden.
Volgens een recente studie zou de verhoging van de militaire budgetten van Europese landen tot de NAVO-norm van 5% van het bbp, de Europese uitstoot van broeikasgassen met maar liefst 12% doen stijgen. Dit is evenveel als de verwarming van alle Europese woningen.
Van Green Deal tot RearmEurope
Achter deze militaire ommezwaai schuilt de flop van het Europese klimaatbeleid. Naar aanleiding van de klimaatbetogingen in heel Europa in 2018-19 beweerden de autoriteiten dat ze de boodschap hadden begrepen en rekening zouden houden met klimaat- en milieubescherming.
Van de Belgische regering tot de Europese Commissie, ze hebben ons allemaal de Europese Green Deal opgedrongen. Het recept: miljarden aan onvoorwaardelijke overheidssubsidies voor de grote private spelers om de overgang te financieren en een blind vertrouwen in de marktlogica, in de hoop dat concurrentie en de koolstofmarkt de transitie zouden versnellen door "vervuiling een prijskaartje te geven".
Al snel bleken de resultaten niet voldoende. De energiereizen van TotalEnergies en Shell, die de grootste vervuilers zijn, stonden op de rem. Zij halen miljardenwinsten uit fossiele brandstoffen en dat is voor hen het belangrijkst. Om het met de woorden van Patrick Pouyanné, CEO van TotalEnergies, te zeggen: hun duurzaamheid is de 'duurzaamheid van de dividenden'.
Toen brak de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis uit. In plaats van te investeren in hernieuwbare openbare energie, hebben onze regeringen besloten om duur, vervuilend Amerikaans schaliegas te kopen. Wij betalen er drie keer zoveel voor als in de Verenigde Staten. Het resultaat: de industriële crisis verergert en het klimaatbeleid gaat erop achteruit.
De Europese Unie laat de officiële doelstelling van de Green Deal, namelijk om een "groene industriële transitie" te ondersteunen, varen. Ze kiest nu een andere weg: militarisering. De productie stimuleren door massale bestellingen voor militaire uitrusting. Als de groene industrie niet van de grond komt, schakelen we maar over op oorlogsindustrie.
Op 18 september kwamen de lidstaten van de Europese Unie niet tot een akkoord over een doelstelling voor het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen tegen 2040. Ursula Von der Leyen, voorzitster van de Europese Commissie, die in 2021 nog de Green Deal verdedigde, roept nu op om die op de lange baan te schuiven ten gunste van het Rearm Europe-plan van 800 miljard euro.
De hypocrisie van de regering-De Wever-Rousseau over de koolstoftaks
Onder werknemers is het beleid dat wordt gevoerd in naam van het klimaat niet populair: hun energierekeningen rijzen de pan uit, ze moeten hun oude auto wegdoen, ze worden gedwongen hun huis te isoleren (ze krijgen een boete als ze dit niet doen, maar geen hulp om het gedaan te krijgen). In de industrie lijkt de groene transitie een gevaar voor jobs. De rekening voor de groene transitie komt op de schouders van de werkende klasse terecht en niet op die van de echte vervuilers. En het klimaat wordt er niet beter van.
Om hun koerswijziging rond het klimaat te rechtvaardigen, leggen sommige partijen - zoals de N-VA of de MR in België - uit dat ze de woede van het publiek hebben gehoord en dat het tijd is om terug te keren naar een "redelijk groen beleid". Terwijl ze milieunormen voor grote vervuilers hebben uitgesteld of afgeschaft, hebben ze een van de meest onrechtvaardige maatregelen voor het grote publiek behouden: de Europese koolstofbelasting - ETS 2 in Europees jargon - die in 2027 van kracht moet gaan.
Wat houdt deze belasting in? De prijs van benzine wordt verhoogd met €0,10 per liter, diesel en stookolie met €0,12 per liter en aardgas met €0,89/Kwh. In de praktijk zal de rekening voor een gezin dat zijn huis verwarmt met gas of stookolie met zo'n 150 tot 200 euro per jaar stijgen. Een werknemer die 30.000 km per jaar rijdt, moet bijna 200 euro extra dokken.
Ondanks de verklaringen van de N-VA en de MR verdedigt de regering-De Wever-Rousseau de invoering van deze oneerlijke belasting, die is opgenomen in het regeerakkoord en in de federale begrotingstabellen. De werkende klasse en gewone gezinnen draaien hiervoor op, terwijl de noodzakelijke beslissingen - publieke controle van energie, planning, de sociale en milieunormen voor de transformatie van sectoren - worden uitgesteld, afgezwakt of opgegeven.
Een verschuiving ten gunste van de Verenigde Staten van Trump
Deze bocht naar militarisering komt niet uit de lucht vallen. Het maakt deel uit van de strategie van de Verenigde Staten, die hun Europese bondgenoten onder druk zetten om hun militaire uitgaven enorm te verhogen.
En wie profiteert er van deze miljarden? Voornamelijk het militair-industriële complex van de VS. Bijna twee derde van het geld voor de wapenaankopen door Europese landen gaat rechtstreeks naar Amerikaanse bedrijven. Daarbij komt nog de energie-afhankelijkheid. Onder druk van Washington heeft Europa grote contracten gesloten om nog meer Amerikaans schaliegas te importeren. Voor de Verenigde Staten zijn de prioriteiten duidelijk: afzetmarkten creëren voor de wapenindustrie en fossiele brandstoffen. En om Europa's energie-, economische, politieke en militaire afhankelijkheid in stand te houden.
Europa schaart zich dus achter de belangen van Washington op een moment dat het Witte Huis wordt bezet door een oorlogszuchtige president die de genocidale regering van Netanyahu steunt en dreigt Panama, Groenland en Venezuela binnen te vallen. Een klimaatsceptische president die zijn land heeft teruggetrokken uit internationale klimaatonderhandelingen, investeringen in de uitfasering van fossiele brandstoffen blokkeert en een einde maakt aan wetenschappelijk klimaatonderzoek. De president van een land dat 's werelds grootste vervuiler en 's werelds grootste producent van fossiele brandstoffen is.
Militarisering is een doodlopende weg voor de volkeren van Europa en het Zuiden. In plaats van samen te werken om de klimaatuitdaging aan te gaan, wakkeren we een nieuwe koude oorlog aan, waar alleen de wapen- en energiemultinationals van profiteren. En als de mensen daarboven niet luisteren, is het tijd om weer de straat op te gaan.
Change the system, not the climate
De klimaatmars van 5 oktober is een belangrijk moment om onze stem te laten horen: de stem van solidariteit, rechtvaardigheid en de strijd voor onze gemeenschappelijke toekomst. Samen kunnen we de koers afdwingen die we nodig hebben: miljarden die niet naar oorlog gaan, maar naar het klimaat en onze sociale behoeften.
We weten wie echt verantwoordelijk is voor de klimaatcrisis: het kapitaal. “Klimaatverandering is simpelweg de atmosferische weerspiegeling van de accumulatie van kapitaal op aarde”, aldus de linkse Colombiaanse president Gustavo Petro. “De orkaan van kapitaalaccumulatie veroorzaakt een orkaan van broeikasgassen in ons klimaat. En dat kan leiden tot het einde van de mensheid. Er is een antagonistische tegenstelling tussen kapitaal en het leven op aarde zelf.”
De regering van Colombia is van plan de exploitatie van fossiele brandstoffen de komende tien jaar geleidelijk af te bouwen, in samenwerking met de werknemers in de sector en hun vakbonden, om andere activiteiten te ontwikkelen die in de plaats kunnen komen van Colombia's belangrijkste exportproduct.
Als we de klimaatcrisis willen oplossen, moeten we het beleid en de mensen die onze maatschappij besturen veranderen. Het is niet aan de werkende klasse en hun gezinnen om de klimaatrekening te betalen, maar aan de mensen die echt verantwoordelijk zijn: de energie- en financiële multinationals, die recordwinsten blijven binnenharken terwijl ze onze toekomst vernietigen.
We moeten:
- De grootste vervuilers laten betalen om de transitie te financieren;
- De uitfasering van fossiele brandstoffen op democratische wijze plannen, met energie in publieke handen;
- Enorm investeren in openbare diensten, openbaar vervoer en woningisolatie;
- De transformatie van onze industrie publiek en samen met de werknemers aansturen;
- Technologie en investeringen op een solidaire manier delen met de landen van het Zuiden.
