Nadia Moscufo: "We willen dat arbeiders een centrale plaats innemen in de partij"

door Jonathan Lefèvre
artikel verschenen in het magazine Solidair

Kan je ons iets meer vertellen over je leven?

Nadia Moscufo. Ik ben 61 en woon in Herstal. Mijn schoolcarrière duurde langer dan verwacht, omdat ik twee keer bleef zitten, een keer in het eerste middelbaar en nog een keer in het derde aan het Koninklijk Atheneum. Toen ik 15 was, werd ik ongewenst zwanger, wat op 19 december 1979 tot een abortus leidde. Die ervaring was des te moeilijker omdat abortus toen nog illegaal was. Gelukkig had ik de steun van mijn ouders, wat in die tijd niet vanzelfsprekend was. Ik had geluk dat ze op dit vlak progressief waren. Het zette mijn schooltijd op zijn kop. Ik ging meerdere weken niet naar school en op mijn 18 ging ik op zoek naar een job.

Je ouders waren ook arbeiders. Heeft dat invloed gehad op het begin van je loopbaan en je betrokkenheid bij de vakbond?

Nadia Moscufo. Mijn ouders emigreerden in de jaren 1950 uit Italië en werkten in de industrie, mijn vader werkte in de mijn en daarna bij FN Herstal. Mijn moeder werkte daar ook, in de hulzenafdeling. Ik werkte eerst op de visafdeling van een GB-supermarkt (een keten die later door Carrefour is opgekocht, n.v.d.r.). Ik was erg trots dat ik 's ochtends heel vroeg de bus nam om mijn brood te gaan verdienen, zoals we dat vroeger zeiden. Ook al was het als jonge vrouw niet vanzelfsprekend om op de visafdeling te werken. Ik herinner me nog steeds de geur en vooral de onvriendelijke afdelingschef.

Daarna begon ik bij Choc Discount, als kassierster en rekkenvuller. Bij de kassa begon ik niet op een stoel, maar op twee omgekeerde kratten van sinaasappelsap. Van comfort was niet echt sprake. De vloer was simpelweg bedekt met metalen platen. Mijn baas telde hoe vaak ik naar het toilet ging en sprak me daar regelmatig op aan. Daar besefte ik pas echt wat slechte werkomstandigheden betekent. Een jaar nadat ik was aangenomen, werd ik vakbondsafgevaardigde. Toen ik alleen mijn jonge kind opvoedde, werd ik ontslagen wegens herstructureringen.

In 1987 ging ik van start bij Aldi, waar ik 21 jaar bleef en na drie jaar opnieuw vakbondsafgevaardigde werd. Ik hield van mijn werk: het contact met de klanten, het teamwork, de voldoening die ik ervan kreeg, … Maar tegelijk draaide mijn maag om van het gebrek aan respect van de leiding. Het is bijna niet te geloven dat we jarenlang hebben moeten vechten om eindelijk water te mogen drinken. We moesten er eerst voor betalen, terwijl we er tonnen van uit de vrachtwagen haalden om ze in de rekken te zetten.

Hoe ben je in contact gekomen met de PVDA?

Nadia Moscufo. Thuis werd ik al een beetje politiek gevormd, er werd gesproken over de Vietnamoorlog en de Koude Oorlog. Ik heb de PVDA vooral leren kennen via Geneeskunde voor het Volk (GVHV, een netwerk van groepspraktijken dat door de PVDA is opgericht, n.v.d.r.), toen ik op zoek was naar een dokter. Ik was gefascineerd door hun artsen, die naar de piketten kwamen. Ik had het gevoel dat er iets ontbrak aan mijn vakbondswerk. De partij leerde me veel over de geschiedenis van de arbeidersbeweging, de verschillende politieke stromingen, over hoe kolonialisme bijdroeg aan de rijkdom van sommige landen en hoe de arbeidersbeweging weer leidde tot overwinningen voor de arbeiders. Deze brede en wereldwijde visie heeft me in staat gesteld om mijn individuele malaise te koppelen aan de maatschappij, waardoor ik me minder alleen voelde. Het maakte me des te vastberadener.

Daarna nam je geleidelijk verantwoordelijkheden op binnen de partij. Kan je ons wat meer vertellen over je parcours als militant, van gemeenteraadslid tot je huidige rol?

Nadia Moscufo. Eerst was ik sympathisant. In 2000 werd ik gevraagd om me kandidaat te stellen bij de lokale verkiezingen om Johan Vandepaer, dokter bij GVHV, verkozen te krijgen als lijsttrekker in Wallonië. De PVDA had toen nog maar 2% van de stemmen. Ik heb lang getwijfeld, maar ik werd overtuigd door gesprekken met partijkameraden over het belang van verkozenen om aan te tonen dat verandering mogelijk is met de steun van de krachtsverhouding op straat. Tegen alle verwachtingen in werden er twee mensen verkozen! Net als iedereen in de zaal barstte ik in tranen uit. Maar ik was de enige die huilde van verdriet. Ik vroeg me af hoe ik die klus ging klaren. Maar gelukkig duurde dat niet lang (lacht).

In 2007 verliet ik Aldi om meer verantwoordelijkheden op te nemen binnen de partij. Ik werd leidinggevende. Als vrouw uit de arbeidersklasse is dat een enorme bron van trots, want de samenleving leert mensen uit de arbeidersklasse niet om leidinggevende te worden. Ik heb persoonlijke grenzen verlegd. Ik liet het idee los om slechts uitvoerder te zijn. Dankzij de partij kon ik evenementen organiseren en vormingen geven over de geschiedenis van de arbeidersbeweging.

Het congres van 2021 was een belangrijk keerpunt voor de PVDA, waarbij arbeiders centraal werden gesteld. Kan je deze koers toelichten en de uitdagingen die ermee gepaard gaan?

Nadia Moscufo. De PVDA is in 1968 ontstaan uit de studentenbeweging en historisch gezien waren de leiders voornamelijk intellectuelen. Het congres van 2021 heeft na 18 maanden van interne discussies een nieuwe koers gekozen: "We willen dat arbeiders centraal staan in de partij, van hoog tot laag." In deze zin is elk woord belangrijk. Het gaat er niet om hen een plaats te “geven”, maar ervoor te zorgen dat ze die innemen. In 2021 zullen er bij de ongeveer vijftig leden van de Nationale Raad (het orgaan dat de partij bestuurt tussen twee congressen) slechts drie of vier arbeiders zijn. Het Congres gaf een definitie aan de term “arbeider”: het deel van de werkende klasse* dat geen hoger diploma heeft.

Er zijn twee belangrijke redenen voor de centrale rol die arbeiders spelen. Ten eerste werken ze in sleutelsectoren (energie, gezondheid) en zijn ze onmisbaar om de samenleving te veranderen en welvaart te creëren. Ten tweede vertegenwoordigen zij 60% van de werkende klasse, en als de PVDA echt de partij van deze klasse wil zijn, moet die meerderheid vertegenwoordigd zijn.

Wat zijn de eerste resultaten van die nieuwe koers?

Nadia Moscufo. Er werden quota ingevoerd: de Nationale Raad en provinciale raden moeten voor 20% bestaan uit arbeiders. Die quota zijn nodig omdat arbeiders, die door het kapitalistische systeem bestempeld worden als uitvoerders, zich niet spontaan kandidaat stellen voor bestuursorganen.

De eerste resultaten zijn binnen. De meeste van de betrokken kameraden zijn nog altijd aan het werk, waardoor ze rechtstreeks over de arbeidsomstandigheden kunnen getuigen. Zoals Rosa Terranova, huishoudhulp en lid van de Nationale Raad, die als enige het geweld van het systeem kan beschrijven dat lichamen breekt en mensen dwingt om zo lang mogelijk te werken, zelfs als ze ziek zijn. Niemand anders kan dergelijke ervaringen delen.

Deze ontwikkeling vereist ook een mentaliteitsverandering. We willen geen partij creëren die verdeeld is tussen arbeiders en intellectuelen. We willen een samensmelting van vaardigheden bereiken. De werkmethoden zijn aangepast. We creëren bijvoorbeeld ruimtes waar arbeiders in de meerderheid zijn, zodat ze makkelijker het woord kunnen nemen. Intellectuelen kunnen onbewust intimideren door hun vlotte manier van spreken.

Inspiratie is ook belangrijk. Arbeiders hebben rolmodellen nodig, zoals Roberto D’Amico, arbeider en federaal volksvertegenwoordiger, die de parlementsleden herinnert aan de realiteit van de fabrieksvloer. Ik ben trots dat ik anderen inspireer en een pad uitstippel. Om die reden stel ik mij ook kandidaat om lid te worden het partijbureau, iets wat ik nooit eerder zou hebben overwogen. Deze koers versterkt de partij. Het geeft arbeiders de mogelijkheid om zich te vormen, te transformeren, te overtreffen en de partij te leiden samen met hun niet-arbeiderskameraden.

Hoe voel je je als arbeidster-volksvertegenwoordiger in het parlement?

Nadia Moscufo. Dat valt best mee (lacht)! Het federale parlement, met zijn brede gangen, tapijten en imposante standbeelden, is een vreemde plek, maar het maakt geen indruk op me. De politieke taal is soms onduidelijk en zelfs onbegrijpelijk, ook voor andere volksvertegenwoordigers. Het is een uitdaging die we gezamenlijk aangaan. De PVDA streeft ernaar haar taal voor iedereen toegankelijk en begrijpelijk te houden. Het kapitalisme heeft er baat bij dat politiek onbegrijpelijk blijft. Voor ons, als PVDA-verkozenen, is het van fundamenteel belang om contact te houden met de realiteit op het terrein.

Ik heb ervoor gekozen om niet aan het maandelijkse parlementair loon van 8000 euro te leven. Mijn motivatie is niet financieel, en dat geeft mij een vrijheid die verkozenen van andere partijen niet hebben, omdat zij opgesloten zitten in een luxueus leven. Mijn werk als volksvertegenwoordiger beperkt zich niet tot het parlement. Ik heb regelmatig contact met afgevaardigden en verantwoordelijken van de vakbond, met mijn buren en oud-collega's.

Welke toekomstplannen heeft de PVDA?

Nadia Moscufo. We stevenen af op een nieuw Congres in 2026. De centrale rol van arbeiders blijft actueel. De mechanismen die arbeiders verhinderen hun rechtmatige plaats in te nemen, zijn diep geworteld in de samenleving en dus ook in onze partij. Elk moment van onoplettendheid laat ruimte voor het spontane, en het spontane sluit de arbeiders uit. Het water stroomt naar beneden, zoals we zeggen in onze teksten van het laatste Congres. Met mijn kameraden Benjamin Pestieau, adjunct algemeen secretaris, en Denis Pestieau, lid van de Nationale Raad, vormen we het trio dat deze koers moet bewaken. Samen met de andere leidinggevenden, zowel arbeiders als niet-arbeiders, hebben we grote vooruitgang geboekt. Dat versterkt niet alleen de PVDA, maar is ook noodzakelijk om de sociale strijd te voeren: voor onze pensioenen, onze lonen, tegen oorlog en militarisering, ...