Respect voor de zorg, stop Arizona

Op 7 november 2024 kwam het personeel massaal op straat. Met 34.000 waren ze, uit de ziekenhuizen, rusthuizen, kinderopvang, thuiszorg, mutualiteiten… uit alle hoeken van het land. 

Op 31 maart namen enorm veel zorgverleners deel aan de nationale staking. 

Maar de regering blijft potdoof. En dus zullen de vakbonden op 22 mei opnieuw betogen in Brussel, nog talrijker en nog vastberadener. Sinds de coronapandemie geven het zorgpersoneel en hun vakbonden keer op keer hetzelfde signaal: wachten kan niet meer, fuck de werkdruk… De zorg heeft meer middelen nodig.

De zorg redden zou een politieke prioriteit moeten zijn, maar in plaats daarvan neemt de Arizona-regering (N-VA, MR, Les Engagés, Vooruit en CD&V) maatregelen die niet veel goeds beloven. 

Ze willen besparen op onze pensioenen én het budget voor de zorg verlagen. Ze kiezen ervoor om miljarden uit te geven aan wapens ten koste van vrede en onze sociale zekerheid. 

De betoging van 22 mei is het moment om ons te laten horen, om respect voor de zorg te vragen en om de asociale maatregelen van Arizona te stoppen. 

We zitten midden in een zorginfarct

De werkdruk in de zorg is de afgelopen jaren fors toegenomen. Er is een steeds grotere tegenstelling tussen de stijgende vraag naar zorg en het tekort aan middelen en zorgpersoneel. 

“Op onze gang zijn er drie collega’s tekort. Elke shift werk ik minstens een uur langer en ik spring regelmatig in voor zieke collega’s. Als ik ‘s avonds thuis kom, ben ik kapot”, vertelt Elisa, zorgkundige in een rusthuis. 

Zorgverleners moeten steeds meer doen met minder collega’s. Ze werken steeds flexibeler. Dat leidt vaak tot hoge stressniveaus, emotionele uitputting en uitval door ziekte. 

Al vóór de coronacrisis gaf een op de drie zorgverleners aan te kampen te hebben met emotionele uitputting. Veel mensen verlaten de sector, en nog meer mensen overwegen dat te doen. Ook het aantal studenten in zorgopleidingen daalt verder. Daardoor neemt ook het tekort aan zorgverleners toe.

Zorginstellingen in België bevinden zich in steeds moeilijker financieel vaarwater. Oorzaak: de stijgende kosten en beperkte financiële middelen. 49 van de 82 ziekenhuizen in ons land zitten in de rode cijfers. De ouderenzorg smeekt om de nodige investeringen. Maar de overheidsfinanciering blijft uit. Daardoor hebben sommige ziekenhuizen en woonzorgcentra te kampen met structurele tekorten en moeten ze ingrijpende besparingen doorvoeren. Zo besparen veel ziekenhuizen, bijvoorbeeld, op ondersteunend en administratief personeel. Andere gaan over tot fusies of privatiseringen, wat de werkomstandigheden verder op de helling zet. 

Dat alles heeft ook gevolgen voor de kwaliteit en de toegankelijkheid voor de bevolking. 

De wachttijden nemen toe: een plek in een rusthuis, een afspraak bij de specialist, een operatie of medische beeldvorming – mensen moeten steeds langer wachten op de juiste zorg. 

Ziekenhuizen verhogen de prijzen om uit de rode cijfers te blijven. Het gevolg: steeds meer mensen stellen zorg uit omdat ze het niet kunnen betalen. 

Fusies leiden ertoe dat kleinere buurtziekenhuizen of afdelingen worden gesloten. Van materniteiten tot spoedafdelingen, essentiële zorg dicht bij huis, die voor veel mensen van groot belang is, verdwijnt hierdoor steeds meer.

De leugens en loze beloftes van Arizona

Om hun achterban te overtuigen van de goede bedoelingen van hun afbraakregering, pakken de Arizona-partijen uit met wonderlijke berichten over miljardeninvesteringen in de zorg. Ze weten echter maar al te goed dat niemand zit te wachten op hun asociale maatregelen.

Over de periode 2025-2029 lopen de besparingen in de gezondheidszorg, volgens de begrotingstabellen, op tot bijna 2 miljard euro. Hiervoor zal Arizona de huidige groeinorm (dit is het percentage waarmee het gezondheidszorgbudget toeneemt om onder andere de toename van de bevolking en de vergrijzing op te vangen) verlagen van 2,5% naar 2%, om die pas in 2029 opnieuw op te trekken naar 3%. 

Deze besparing heeft blijvende gevolgen voor de zorgsector. De noden van het personeel en de patiënten zullen nog verder onder druk komen. 

Arizona belooft in haar regeerakkoord – onder druk van de vakbonden – dat er een sociaal akkoord komt voor de non-profitsector. Maar een sociaal akkoord zonder budget belooft weinig ruimte voor echte investeringen of structurele verbeteringen.

Bovendien gooien ze, met de asociale maatregelen die op tafel liggen, nog meer olie op het vuur. De aanvallen die de Arizona-regering uitvoert op de pensioenen zijn keihard voor de zorg. Door de pensioenmalus verlies je 5% pensioen per jaar dat je voor je 67e vertrekt. Wie niet aan een loopbaan van 35 effectief gewerkte jaren komt, door bijvoorbeeld deeltijds werk of een ziekteperiode, wordt hierdoor getroffen. Veel mensen in de zorgsector, zeker vrouwen, halen die 35 jaar niet. 

“Door de maatregelen van Arizona ga ik drie jaar langer moeten werken”, vertelt Amber, die in een ziekenhuis op de afdeling intensieve zorgen werkt. “Ik kan het mij niet permitteren om 15% pensioen te verliezen als ik op 64 jaar zou stoppen.”

Arizona wil daarnaast het tijdskrediet aan het einde van de loopbaan, de zogenaamde landingsbaan, beperken. Zeven op de tien mensen die er nu recht op hebben, zullen dat in de toekomst niet meer hebben. 

Voor Myriam, verpleegkundige in een dagziekenhuis, betekent die landingsbaan het verschil tussen volhouden of ziek uitvallen. “Gewoon deeltijds werken zou me te veel kosten, door de landingsbaan is het verlies beperkt”, vertelt ze.

Ook de index is, ondanks alle beloftes, niet veilig voor de regering. Dankzij de vakbonden kwam naar buiten dat het loon van het zorgpersoneel pas na 3 maanden in plaats van na 1 maand geïndexeerd kan worden. Een verlies dat oploopt tot 175 euro per indexering. Een bedrag dat de voorbije 4 jaar tot 1.750 euro zou opgelopen zijn, berekende ACV Puls.

Arizona zet ook de aanval in op de vergoeding van onregelmatige prestaties, die in de zorg juist essentieel en onderbetaald zijn. De afschaffing van het verbod op nachtarbeid op zon- en feestdagen zet de bestaande toeslagen onder druk, terwijl deze vergoedingen in de zorg juist zouden moeten stijgen om de sector opnieuw aantrekkelijk te maken.

Met al deze asociale maatregelen zullen de problemen zich enkel verdiepen. De maatregelen van deze regering zullen het zorgpersoneel verder uitpersen, terwijl de zorg nu al een van de sectoren met de meeste langdurig zieken is. Wie ziek valt, zal onder Arizona meer en meer bestraft worden en sneller terug aan het werk moeten. Zo krijgen we een vicieuze cirkel.

Twee visies staan tegenover elkaar

De Arizona-visie is er een van ieder-voor-zich: een maatschappijvisie waar mensen aan hun lot worden overgelaten, publieke diensten kapot bespaard worden en de deur wagenwijd wordt opengezet voor commercialisering en privatisering, waar zorgpersoneel een kostenpost is waarop bespaard moet worden.

Met de PVDA staan we voor een samenleving waarin voor elkaar zorgen centraal staat, waar onze kinderen, ouderen en zieken de kwalitatieve zorg krijgen die ze nodig hebben, en waar het zorgpersoneel de kans krijgt om die zorg te geven – met voldoende handen aan het bed – zodat ze voldoening halen uit hun werk.

Dat begint met respect voor onze sociale zekerheid. Dat systeem moet robuust genoeg zijn. Door maatregelen zoals de verlenging van de loonblokkering en aanvallen op de indexering van ons brutoloon, zal Arizona de sociale zekerheid laten bloeden. Een groeinorm die ervoor zorgt dat de financiering van de zorgsystemen meegroeit met de groeiende noden is daarom essentieel. 

Een bloedende sociale zekerheid zal leiden tot minder investeringen of zelfs besparingen in de zorg, terwijl er juist grote investeringen nodig zijn om de toekomstige uitdagingen te trotseren. Zonder die investeringen loopt de sector verder leeg.

We hebben ook respect voor het zorgpersoneel nodig, niet alleen in woorden, maar ook in daden. Dat betekent een grootschalig investeringsplan om de zorg te redden. Met respect voor het loon: een eerlijke verloning die in lijn is met de verantwoordelijkheid, de hoge fysieke en emotionele belasting en de benodigde flexibiliteit. Met respect voor de werkomstandigheden door de werkdruk te verlagen en de balans tussen werk en privé te verbeteren. Maar ook door opleidingen en ondersteuning te bieden, door respect voor de pensioenen, door landingsbanen verder uit te breiden en eindelijk zorg als zwaar beroep te erkennen, zodat pensioen na 35 jaar mogelijk wordt. 

Dat zijn fundamentele voorwaarden om het huidige personeel te behouden en de sector aantrekkelijk te maken voor nieuw talent.

We moeten en kunnen winnen

Het is genoeg geweest! Niemand mag in de steek gelaten worden: geen kinderen, ouderen, jongeren, mensen met een beperking of zorgverleners. Zorg is mensenwerk. Met betere lonen en werkbare jobs maken we de zorg aantrekkelijk. Samen kunnen we dit veranderen. Samen maken we zorg weer menselijk! 

In 2025 heeft de zorg nood aan verdere investeringen, zo maken we de zorg toekomstbestendig. Dat is niet alleen een investering in de mensen die er werken, maar ook in de kwaliteit van de zorg die we in de toekomst allemaal nodig zullen hebben.

In 2018 hielden we het puntenpensioen tegen dankzij het sociaal verzet. Nu al begint de regering, onder druk van de sociale beweging, te plooien. Minister Jambon (N-VA) doet al de eerste toegevingen: korte periodes van ziekte zullen niet meer afgestraft worden. Nu al zeggen sommige regeringspartijen dat geen enkele ziekteperiode mag afgestraft worden.

In 2020 kwam er een groot sociaal akkoord in zorg na grote vakbondsacties. Ook nu werd onder druk de beperking van de werkloosheid in de tijd voor wie een opleiding in de zorg volgt, ingetrokken. De sociale strijd zorgt dus voor overwinningen.