Proces-Verlaeckt: sociaal verzet laat zich niet verbieden

Artikel 406: waarover gaat het?

Het bewuste artikel 406, op basis waarvan Bruno Verlaeckt veroordeeld werd, maakt deel uit van het Belgisch strafwetboek. Dat is een opsomming van misdaden en de straffen die daar tegenover staan als de misdaad gepleegd wordt. Zoals moord, verkrachting, enz. We spreken hier dus over criminele feiten.

Artikel 406 slaat op criminelen die “kwaadwillig” het verkeer willen beletten. Dus met de intentie om kwaad te doen en slachtoffers te maken. Het artikel werd in 1963 goedgekeurd door een regering van CVP (nu CD&V) en BSP (nu sp.a). De grote staking van 1960-1961 tegen de eenheidswet had de toenmalige machthebbers doen beven. Ze besloten de wet aan te passen zodat men in geval van nood actievoerders voor de rechtbank kon trekken. De toenmalige minister van Justitie, BSP’er Piet Vermeylen, voerde een reeks wetswijzigingen door, waaronder artikel 406. Mondeling beloofde men de vakbonden niet te viseren, maar strikt gezien kon en kan het bewuste artikel wel degelijk vakbondsmilitanten en andere actievoerders treffen. Dat is met het arrest-Verlaeckt duidelijk bewezen.

Advocaat Jos Vander Velpen: “Meneer Verlaeckt is principieel veroordeeld.” Hij krijgt geen straf, maar wordt wel veroordeeld. Dat is zeker en vast gevaarlijk, volgens meester Vander Velpen. In tegenstelling tot het eerste vonnis is de tweede uitspraak veel meer uitgebreid, veel meer gemotiveerd. Het zal dus echt ingezet worden als precedent tegen komende acties.”

“Het hof van beroep zegt dat je evengoed andere acties kan voeren”, zegt ook advocaat Jan Buelens. “Maar de vakbond heeft het recht om acties te kiezen die efficiënt zijn. Pas als er economische gevolgen zijn voor bedrijven, zien we immers dat deze laatste druk voelen om iets toe te geven. Het komt niet aan de rechterlijke macht toe om in plaats van de vakbonden te oordelen welke acties toegelaten zijn.”

Gevaarlijk arrest voor democratische rechten

Voor de PVDA is dit arrest een dubbele aanval op ieder die ooit nog een actie of een tegenstem wil laten horen.
“Ten eerste, met deze uitspraak, mogen mobilisaties in het kader van sociale acties bestraft worden alsof het criminele acties zijn”, reageert Jos D’Haese, fractieleider in het parlement en woordvoerder van PVDA Antwerpen. “Dit is onaanvaardbaar voor alle democraten, want iedereen moet voortaan vrezen voor een strafrechtelijke veroordeling en bijgevolg zware straffen. Fietsers die een sit-in organiseren voor veiliger fietspaden, ouders die even het verkeer stilleggen om aandacht te vragen voor de fijnstofproblematiek, vredesactivisten die wapentransporten blokkeren: al deze acties hebben als gemeenschappelijk punt het ‘belemmeren’ van het verkeer.”

Ten tweede vindt de PVDA het arrest ook onaanvaardbaar omdat Bruno Verlaeckt niet is veroordeeld als persoon, maar als voorzitter van ABVV Antwerpen, als organisator van de actie. De voorzitter van ABVV Antwerpen zette het vakbondspiket niet persoonlijk op. Een gevaarlijk precedent.
“Dit arrest is een regelrechte intimidatie tegenover organisatie -en actieverantwoordelijken”, stelt Jos D'Haese. “Met deze veroordeling riskeert elke organisatie -en actieverantwoordelijke een strafrechtelijke veroordeling.”

In wiens belang?

“De overheid moet de Scheldelaan vrijhouden.” Dat zei Bart De Wever in januari 2012 aan de vooravond van de algemene staking tegen de toenmalige regering-Di Rupo. De Wever was op dat moment nog geen burgemeester van Antwerpen, maar hij zat wel al in met de belangen van de Antwerpse chemiemultinationals. De Scheldelaan is de enige toegangsweg tot de hele chemische cluster van de tweede grootste haven van Europa. Tijdens stakingen worden deze multinationals zwaar getroffen. Het is de achilleshiel van deze multinationals die miljarden winst maken.

In november 2015 bezocht De Wever het Duitse Ludwigshafen. Daar is het grootste productiecentrum van chemiereus BASF gevestigd. De CEO van BASF was “verheugd” over het bezoek en blij met de “oprechtheid” van de Antwerpse burgemeester met betrekking tot de behoeften van de Duitse multinational. Tijdens dit bezoek beloofde De Wever aan de topman van BASF dat hij het blokkeren van de Scheldelaan niet meer zou laten gebeuren. Een geste naar de baronnen van de petrochemie die succesvolle algemene stakingen van november en december 2014, die de haven van Antwerpen volledig lam hadden gelegd, niet hadden verteerd.

Het nieuwe Antwerpse bestuursakkoord dat N-VA en sp.a eind 2018 afsloten bevat ook een opmerkelijke passage die het heeft over “in goed sociaal overleg de bereikbaarheid van de haven maximaal blijven garanderen”. Gesterkt door het vonnis in eerste aanleg in de zaak-Verlaeckt ondertekenden de bestuurspartijen zonder schroom een tekst die de filosofie van De Wever onderschrijft.

Staken is een sterk instrument om economische druk uit te oefenen. Voor een belangrijke economische regio zoals Antwerpen is de impact en dus de hefboom aanzienlijk. Maar ook op kleinere schaal is staken al ontelbare keren succesvol gebleken. Deze veroordeling zal ongetwijfeld leiden tot het ontkurken van de champagne bij het Antwerpse bestuur en haar chemiebaronnen. En met hun vieren ongetwijfeld ook alle andere multinationals en VBO’s van deze wereld. Zij kunnen nu bij elke dreigende actie zwaaien met een arrest dat actievoerders boetes en gevangenisstraffen boven het hoofd doet hangen.

PVDA wil dringend artikel 406 aanpassen

De PVDA besliste na de veroordeling van Bruno Verlaeckt snel te reageren. Jos D’Haese: “Wij dienen een wetsvoorstel in dat sociale acties uit artikel 406 van het strafwetboek haalt. Mensen die opkomen voor sociale rechten zouden nooit als een crimineel mogen veroordeeld worden. Sociale acties zijn nuttig en nodig. Zonder sociale acties hadden we nooit het algemeen stemrecht, de achturige werkdag of betaalde vakantie afgedwongen.” De PVDA wil haar wetsvoorstel dringend laten stemmen zodat er geen enkele twijfel kan ontstaan bij toekomstige acties.

Het wetsvoorstel van de PVDA wil artikel 406 van het strafwetboek aanpassen en aanvullen met een vierde lid, luidende:
“Dit artikel mag niet worden gelezen in die zin dat het een beperking of belemmering beoogt van rechten of fundamentele vrijheden, zoals het stakingsrecht, de vrijheid van vergadering en vereniging, waaronder het recht om, voor de verdediging van de eigen belangen, samen met anderen vakbonden op te richten dan wel zich erbij aan te sluiten, evenals het daarmee samenhangende recht van betoging, de vrijheid van meningsuiting, in het bijzonder de vrijheid van drukpers en de vrijheid van meningsuiting in andere media, en zoals onder meer verankerd in de artikelen 8 tot 11 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden.”

Een parlementaire meerderheid voor het PVDA-wetsvoorstel vinden is echter niet vanzelfsprekend. Alles hangt af van krachtsverhoudingen. In de 19de eeuw vlogen duizenden syndicalisten in de gevangenis op basis van een wet die stakingen verbood. Pas na dertig jaar strijd verdween het stakingsverbod, artikel 310, uit het strafwetboek. Een wetsvoorstel doen goedkeuren tegen alle rechtse krachten in is dus een uitdaging. Daarvoor hebben we alle steun nodig, binnen maar zeker ook buiten het parlement.

Sociaal verzet laat zich niet verbieden

Sociale vooruitgang wordt op straat afgedwongen. Dat is een historische wetmatigheid. Een andere wetmatigheid is de permanente ijver van machthebbers om sociaal verzet te onderdrukken. Ze hebben daarvoor een heel pallet aan maatregelen ter beschikking, waaronder wetgeving en arresten. De macht van een kleine groep aanvaarden gaat echter in tegen de democratische wil en de kracht van de massa. Zich neerleggen bij die macht betekent het opgeven van sociale vooruitgang en het weerloos toezien op de sociale afbraak.

Gelukkig hebben vakbonden en andere actievoerders zich in het verleden nooit neergelegd bij de talrijke onrechtvaardigheden. Ze hebben gestreden en gewonnen. Ook voor hun democratische rechten, want dat is de basis van elke beweging. Als vakbonden niet betoogd en gestaakt hadden voor het recht op vereniging zouden ze vandaag nog altijd verboden zijn. Als ze niet honderdduizenden arbeiders op de been hadden gebracht zou er vandaag geen stakingsrecht zijn. Het is de straat die de wet maakt en niet andersom. Het is de massa die democratische en sociale rechten kan afdwingen. Daar verandert een negatief arrest niets aan.

Bruno Verlaeckt reageerde zelf met een strijdbare boodschap: “De vakbond is er om het recht op een waardig leven, dat ingeschreven staat in artikel 23 van de Grondwet, te verdedigen. Zonder onze acties is er geen waardig leven. Wij zullen dus doorgaan met actievoeren. Geen enkele rechtbank, rechter of procureur, geen enkel arrest zal de vakbondsbeweging breken. Ik ben niet de eerste syndicalist die veroordeeld wordt en spijtig genoeg zal ik ook niet de laatste zijn. Wij zullen met gebalde vuisten en schouder aan schouder blijven vechten voor sociale rechtvaardigheid.”

Het proces-Verlaeckt heeft ondanks alles ook een positieve kant: de eenheid van de sociale strijd werd tijdens het lange proces mooi in de verf gezet. Liefst zes keer mobiliseerden de vakbonden aan de rechtbank van eerste aanleg en het hof van beroep. De solidariteit vanuit heel België was groot. Militanten vanuit alle hoeken van het land kwamen telkens naar Antwerpen voor de verdediging van de democratische rechten. Die vereende krachten uit het noorden, zuiden en centrum van het land zullen door één veroordeling niet gestopt worden.

Jos D’Haese: “Sociale vooruitgang wordt op straat afgedwongen. Dat is ónze wet. Sociaal verzet laat zich niet verbieden. Zolang er onrecht en ongelijkheid bestaat, zullen activisten strijd voeren. Daar verandert een arrest niets aan.”