[Studie] Vlaming betaalt vandaag 278 euro meer voor energie dan prijs in buurlanden

De energiekloof

De PVDA presenteert in aanloop naar de federale en regionale verkiezingen haar plan om de energiefactuur voor gezinnen opnieuw betaalbaar te maken. Dé gelegenheid voor de PVDA-studiedienst om de officiële cijfers van de energieprijzen in ons land nog eens onder de loep te nemen. De studiedienst vergeleek de energieprijzen in België en Vlaanderen sinds het aantreden van de huidige federale regering in oktober 2014 met de gemiddelde prijzen in de vier grootste buurlanden (Duitsland, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk). De resultaten zijn op z’n minst zeer opvallend te noemen.

“Het bilan van het Vlaamse en federale energiebeleid is ronduit dramatisch. We herinneren ons allemaal de belofte van de Zweedse coalitie om de energiefactuur betaalbaar te maken. Daar blijft geen spaander van heel. Gezinnen betalen zich vandaag blauw: op amper vijf jaar tijd steeg de stroomfactuur voor een Vlaams gezin met meer dan 400 euro, een stijging van 62%. Dat is ongezien”, aldus PVDA-voorzitter Peter Mertens.

Deze buitensporige prijsstijgingen zijn des te meer opvallend wanneer we de vergelijking maken met de ons omringende landen. In tegenstelling tot bij ons bleef de energiefactuur in de buurlanden eerder stabiel. “In het regeerakkoord lazen we hoe de regering via een ‘energienorm’ de stroomprijs van de gezinnen op die van de buurlanden zou afstemmen. Die belofte werd niet ingelost. Wel integendeel: de prijzen stegen in ons land maar liefst vijf keer zo sterk als in de buurlanden. Het resultaat van vijf jaar non-beleid is een echte energiekloof”, haalt Peter Mertens aan.

De elektriciteitsfactuur steeg het sterkst in Vlaanderen. Bij aantrede van de regering-De Wever-Michel in oktober 2014 betaalde een gemiddeld Vlaams gezin nog 58 euro minder dan wat men gemiddeld in de buurlanden betaalde. Vandaag ligt de energiefactuur in Vlaanderen maar liefst een kwart hoger dan in de buurlanden en betaalt de Vlaming 278 euro méér.

Evolutie van de elektriciteitsfactuur in € / jaar voor een gemiddeld gezin met een jaarverbruik van 3500 kWh

*Gemiddeld gezin met een jaarverbruik van 3500 kWh

De verklaring

Het voorbije jaar is vooral de elektriciteitsprijs, die een derde van de stroomfactuur van de gezinnen bepaalt, fors toegenomen. Versleten kerncentrales en de onzekerheid over de kernuitstap doen de groothandelsprijzen fors stijgen. Bovendien worden door de energieleveranciers ook steeds hogere groenestroomkosten verrekend in de basisprijs van elektriciteit.

Twee derde van de elektriciteitsfactuur wordt echter bepaald door andere kosten. Onder de regering-Michel-De Wever namen ook die componenten van de elektriciteitsfactuur fors toe, zoals de heffingen (stijging van de federale energiebijdrage) en de netvergoedingen.

De netvergoedingen liggen in ons land maar liefst 40% hoger dan in de buurlanden, vooral omdat in Vlaanderen de kosten voor zonnepanelen rechtstreeks verrekend worden in de distributienettarieven.

De sterkste stijging van de afgelopen jaren zien we echter bij de btw-component: de stijging van het btw-tarief van 6 naar 21% in augustus 2015 zorgde voor een bruuske en blijvende verhoging van de elektriciteitsfactuur voor alle Belgische gezinnen.

Evolutie van de componenten van de elektriciteitsfactuur

Het alternatief

PVDA-voorzitter Mertens heeft een actieplan voor een betaalbare energiefactuur klaar.

Als urgente maatregelen eist de linkse partij dat de volgende regering onmiddellijk de btw op energie verlaagt naar 6% en een groene stroomkorting invoert. “Een verlaging van de btw is de logica zelve. Verwarming en energie zijn basisrechten, geen luxeproducten zoals kaviaar of champagne”, herhaalt Peter Mertens de eis die de partij al jarenlang op tafel legt.

Daarnaast wil PVDA dus ook de torenhoge kosten voor groene stroom aanpakken. “Wij willen de kosten voor groene stroom uit de energiefactuur halen. In plaats van de subsidiekosten voor zonnepanelen af te wentelen op de consumenten, willen we dat Electrabel & co de zwaarste lasten dragen. Om te beginnen willen we ook de woekerwinsten van commerciële zonneparken afromen. Het is wraakroepend dat Fernand Huts & co miljoenen euro opstrijken voor hun zonnepanelenparken, op kosten van de consument”, aldus Peter Mertens.

Deze twee eenvoudige maatregelen – 6% btw plus een groenestroomkorting – zouden voor de Belgische gezinnen onmiddellijk een flinke verlichting betekenen. De gemiddelde energiefactuur zou dalen met zo’n 180 euro, waarmee de energiekloof met de buurlanden meteen fors kleiner wordt. Een btw-verlaging op elektriciteit van 21% naar 6% brengt een gemiddeld gezin (3500 kWh jaarverbruik) 136 euro op. Een groenestroomkorting, die PVDA wil financieren via de invoering van een zogenaamde ‘Hutsheffing’ op woekerwinsten van commerciële zonneparken, levert een gemiddeld gezin bijkomend nog eens 44 euro op.

Om de energiekloof met de buurlanden helemaal te dichten pleit de linkse partij verder nog voor structurele maatregelen via de invoering van door de overheid gereguleerde maximumprijzen voor residentiële gebruikers, zowel voor elektriciteit als gas. In plaats van de bestaande wirwar aan energietarieven wil de linkse partij het aanbod verder inperken tot één tarief per leverancier en vaste prijzen garanderen die maar één keer per jaar aangepast kunnen worden.

Mertens sluit af met een pleidooi voor de vermaatschappelijking van de energiesector: “De liberalisering van de energiemarkt is een ramp voor de consument gebleken. We willen de hefbomen van onze toekomst zelf in handen krijgen. Energie is te belangrijk om aan de vrije markt over te laten. In een groene revolutie is er geen plaats voor Electrabel & co. In plaats van Engie, EDF & co pleiten we dan ook voor een openbare energievoorziening, in handen van de samenleving en onder democratische controle. Alleen op die manier kunnen we de chaos van de vrije markt vervangen door de geplande uitbouw van een duurzaam energiesysteem.”