WK voetbal in Qatar: pak de échte verantwoordelijken aan
Om de vier jaar brengt het WK voetbal miljarden mensen in vervoering. Dit jaar wordt het evenement, dat mensen van alle continenten samenbrengt en dus een volksfeest zou kunnen zijn, echter zwaar op de korrel genomen. En terecht. In geen geval kunnen we onze ogen hiervoor sluiten of werkeloos toekijken, integendeel.
Het toekennen van het WK voetbal aan Qatar was een corrupte beslissing en een ramp op menselijk, sociaal én ecologisch vlak. Maar voetbal blijft een populaire sport die mensen samenbrengt. Er is al veel inkt gevloeid over een boycot. Vanuit verschillende hoeken wordt opgeroept om niet te kijken. Maar die strategie verdeelt de mensen, ze mist mogelijk ook haar doel, want de multinationals die verantwoordelijk zijn voor de situatie ter plekke, worden ontzien. Vakbonden en mensenrechtenorganisaties willen vooral druk uitoefenen op de wereldvoetbalbond FIFA, die het WK organiseert. De campagne #PayUpFIFA wil de FIFA dwingen om schadevergoedingen te betalen aan alle arbeiders die mee bouwden aan de voetbalstadions en die moesten werken in vreselijke omstandigheden.
Van 20 november tot 18 december zijn alle ogen van de wereld gericht op een landje van amper 2,8 miljoen inwoners: Qatar. Deze olierijke staat, zonder enige voetbaltraditie kon in 2010 de organisatie van het WK voetbal kopen. En de prijs is absoluut niet alleen financieel: ook de sociale en ecologische kosten zijn hoog. Minstens 6.500 buitenlandse arbeiders (uit India, Pakistan, Bangladesh, Nepal en Sri Lanka) stierven bij de bouw van stadions midden in de woestijn. Het WK wordt in de winter georganiseerd, in gloednieuwe stadions – met airconditioning. Het WK voetbal in Qatar ligt dus onder vuur, en die kritiek is absoluut terecht.
Wat te doen?
Er zijn wel degelijk genoeg redenen om je kritische vragen te stellen bij wat er gebeurt in Qatar. Het is ook niet raar om tegen het idee te zijn van onze politici daarheen te sturen (die waarschijnlijk niet veel meer willen doen dan rond paraderen met de Rode Duivels). Maar de oproepen om het WK te boycotten en niet te kijken, zijn niet per se heel productief. Of we het nu willen of niet, het WK zal doorgaan en miljoenen (of zelfs miljarden) mensen zullen kijken en intens meeleven. In plaats van met een beschuldigende vinger te wijzen naar die mensen, die niks met de situatie te maken hebben, moeten we eerder proberen om de echte schuldigen te raken waar het pijn doet. Er zijn zeker en vast dat soort positieve initiatieven om te ondersteunen.
Pak de echte verantwoordelijken aan: FIFA en Qatar...
Vakbonden en mensenrechtenorganisaties lanceerden een campagne om FIFA en Qatar te laten betalen: #PayUpFIFA. De campagne eist compensatie voor de families van de arbeiders. “De FIFA zou minimaal 420 miljoen euro moeten reserveren – het bedrag dat de FIFA aan de gekwalificeerde teams zal uitkeren – om de honderdduizenden arbeidsmigranten te compenseren wier mensenrechten geschonden zijn in Qatar tijdens de voorbereidingen voor het wereldkampioenschap 2022”, verklaren de organisatoren van de campagne. Bovendien, en gezien de maffia-achtige praktijken van sommige bedrijven, eisen de vakbonden en mensenrechtenorganisaties ook dat de lonen daadwerkelijk worden betaald aan de arbeiders, die soms maanden moeten wachten voordat ze hun miserabele loon uitbetaald krijgen.
De FIFA zal naar schatting 6 miljard dollar winst boeken met het WK. Laten we die winsten, die de echte motor van het hedendaagse voetbalbedrijf zijn, aanpakken.
Een grote meerderheid van de bevolking steunt dit initiatief: uit een wereldwijde enquête van september dit jaar blijkt dat meer dan drie op de vier (77%) van de respondenten in België voorstander is van FIFA-compensatie voor de arbeidsmigranten die hebben geleden tijdens de voorbereiding van het WK 2022 in Qatar, “met nog meer steun onder degenen die waarschijnlijk ten minste één wedstrijd van dit toernooi zullen bekijken (85%)”.
... maar ook “onze” multinationals
Laten we ook de bedrijven aanpakken die gigantische winsten boeken door arbeiders uit te buiten in Qatar, maar ook hier in eigen land. Want welke grote bedrijven zijn dit? De Franse bouwgiganten Bouygues en Vinci, maar ook het Belgische Besix. Dat laatste schept zelfs op over de omstandigheden op hun werf in Qatar: “In veel gevallen is onze lokale veiligheidsreputatie daar vaak beter dan waar ook ter wereld, inclusief Europa”, verklaarde de directie van de betonreus in LʼEcho van 13 juli 2021. Wie denken ze dat ze voor de gek kunnen houden?
Open je ogen en spreek je uit
Naast de mensrechtenorganisaties en vakbonden, die van het WK gebruikmaken om het Qatarese systeem tegen het licht te houden, zitten nog anderen op dezelfde lijn. Zoals de Franse nieuwswebsite Mediapart, die op 2 oktober uitlegde: “Of het WK nu in Qatar wordt gespeeld of elders, de democratische en sociale ergernis over de klimaatcrisis en de ongelijke verdeling van de rijkdom dwingt de grote competities om hun model te veranderen. Dat ultraliberale sport- en politieke instanties beslag leggen op het voetbal, moet worden gedocumenteerd en aan de kaak worden gesteld. Hopelijk zal deze bewustwording eindelijk de loop van sportevenementen veranderen.”
Of het Franse tijdschrift So Foot: “De trend is vergelijkbaar met wat je hoort over ecologie. Het is altijd zoveel gemakkelijker om Jan met de pet te vragen verantwoordelijkheid te nemen voor de planeet – afval sorteren, een fiets kopen, enz. – dan het "macroniveau" (overheid, bedrijven...) beslissingen op te leggen die pijnlijk zijn voor de portemonnee.
Je kunt én antikapitalistisch zijn én van voetbal houden
Voetbal is de populairste sport ter wereld. Meer dan de helft van de wereldbevolking keek naar de vorige editie van 2018. En dat is begrijpelijk. Het is een universele sport, die (eindelijk) ook steeds vrouwelijker wordt. Kinderen over de hele wereld dromen van voetbal. Voetbal brengt mensen samen, ongeacht hun taal, kleur of afkomst. Voetbal zorgt voor eenheid.
Door dit soort competities in deze omstandigheden te organiseren, wil de FIFA ons ook dat ontnemen. Wat moeten we dan doen? Er alles aan doen om ons voetbal terug te krijgen. Menselijk, solidair, positief voetbal. Voetbal waar plezier het doel is, in plaats van winst. Voetbal dat niet langer een spiegel is van het systeem waaraan we onderworpen zijn, maar van het systeem dat we willen.