“Dit is geen deal, dit is een rip-off”: werkende klasse betaalt deal tussen Trump en Von der Leyen cash

De prijs van een handdruk op de golfbaan

Het beeld is even veelzeggend als cynisch: op een van zijn Schotse golfbanen, tussen het slaan van een balletje door, beklonk de Amerikaanse president Donald Trump een “deal” met de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula Von der Leyen. Het akkoord zal de trans-Atlantische relaties voor de komende jaren bepalen. De deal kwam tot stand na maanden van Amerikaanse economische druk en bevat aanzienlijke concessies van Europese zijde.

De kern van de deal bestaat uit drie pijlers. 

Ten eerste, een algemene invoerheffing van 15% op de meeste Europese goederen die naar de Verenigde Staten worden geëxporteerd, wat belangrijke sectoren zoals de auto-industrie en de farmaceutische sector kan treffen. 

Ten tweede, een engagement van Europa om voor 750 miljard dollar aan Amerikaanse energieproducten te kopen, voornamelijk vloeibaar gas (LNG) en olie, over een periode van drie jaar. 

Ten derde, een toezegging om voor minstens 100 miljard dollar aan Amerikaans wapentuig aan te schaffen.¹

Deze overeenkomst dient in de eerste plaats de belangen van de Amerikaanse fossiele en militaire industrie, terwijl de economische lasten grotendeels op de schouders van de Europese en Amerikaanse werknemers en consumenten terechtkomen. 

De deal vergroot de Europese afhankelijkheid van de VS en beperkt de mogelijkheid voor Europa om een autonome koers te varen en duurzame partnerschappen met de rest van de wereld uit te bouwen. De VS tonen hiermee nogmaals dat ze geen ‘bondgenoten’ of ‘vrienden’ hebben, maar enkel hun eigen imperialistische belangen najagen.

De prijs van de tarieven: wie betaalt de rekening?

De impact van 15% invoerheffingen

Een invoerheffing is een belasting op import. Concreet betekent dit dat een Amerikaanse koper van een Europees product, zoals een auto, 15% extra moet betalen aan de Amerikaanse overheid. Hierdoor worden Europese producten duurder en minder competitief op de Amerikaanse markt.

Deze maatregel is een aanzienlijke escalatie op korte tijd. Voor 2025 waren tarieven bijna onbestaand in de handel tussen de EU en de VS. Ze bedroegen gemiddeld zo’n anderhalve procent. 

In april legde Trump al eenzijdig een heffing van 10% op, wat voor grote onrust zorgde.² Nu heeft de Europese Unie verder onderhandeld en ingestemd met een verhoging naar 15%. 

De EU heeft de economische oorlogsvoering van Trump hiermee niet gestopt, maar heeft er officieel haar zegen aan gegeven. Dit zet de deur wijd open voor toekomstige eisen en bewijst dat de handelspolitiek van Trump niet draait om het oplossen van scheve handelsverhoudingen, die er in feite helemaal niet zijn³, maar een middel is voor Trump om Europa zijn geopolitiek te laten volgen. De reactie van Peter Mertens, algemeen secretaris van de PVDA, vatte de essentie van de deal samen: “Dit is geen deal, dit is een rip-off.”⁴

De VS breekt haar eigen regels

Decennialang hebben de Verenigde Staten over de hele wereld de voordelen van vrijhandel gepredikt en via de Wereldhandelsorganisatie (WTO) landen gedwongen hun markten te openen. Nu diezelfde regels hun belangen niet meer dienen, zetten ze die zonder aarzelen opzij. Door de WTO te omzeilen en bilaterale druk uit te oefenen, tonen de VS dat voor hen geen internationale verdragen gelden, maar dat enkel het recht van de sterkste telt.

De rekening van dit machtsspel wordt doorgeschoven naar de werkende klasse. In de VS dreigen consumenten hogere prijzen te betalen omdat de producten die geïmporteerd worden nu duurder kunnen worden. In Europa worden werknemers geconfronteerd met het risico op herstructureringen en ontslagen in exportgerichte sectoren en hun toeleveranciers. 

Reactie van Arizona-partijen: concurrentie om rechten af te breken

De reactie van de regeringspartijen op de Amerikaanse handelspolitiek is veelzeggend. In plaats van de agressieve handelspolitiek van Trump ter discussie te stellen, wordt de oplossing intern gezocht. Premier Bart De Wever is opgelucht met dit akkoord, maar roept meteen op tot een “doorgaan met het uitdiepen van de interne markt, [en] onnodige regelgeving aan banden leggen”.⁵ Hij pleit voor “duidelijke en vooral minder regels” om de concurrentiekracht te verhogen. Volgens de N-VA is niet de handelsoorlog van Trump het probleem, maar zijn het ‘de regels’ die alles blokkeren. De partij wordt daarin bijgetreden door Georges-Louis Bouchez, de voorzitter van de liberale MR, die schrijft: “Nous devons SUPPRIMER des règles en tout genre.” Voor hem moeten alle regels de schop op.

Dit is de klassieke neoliberale strategie: externe druk beantwoorden met interne sociale afbraak. “Minder regels” klinkt vaak goed, maar het is al te vaak een eufemisme geweest voor het afbouwen van sociale bescherming, milieunormen en financiële waarborgen. Het is een strategie die de concurrentiekracht wil verhogen door te besparen op lonen, arbeidsvoorwaarden en financiële stabiliteit. 

Een recent voorbeeld hiervan is de aanpassing van de ‘regels’ rond nachtarbeid die de Arizona-partijen hebben doorgevoerd. Die komen volledig ten laste van de werknemer, om de Belgische logistiek ‘meer competitief’ te maken. Zo willen ze proberen de kosten van de Amerikaanse tarieven door te schuiven naar de Belgische en Europese werkende klasse.

De kwetsbaarheid van de Belgische economie

Deze strategie negeert de specifieke kwetsbaarheid van ons land. België is, na Ierland, een van de EU-landen die het meest afhankelijk is van export naar de VS. Jaarlijks gaat het om een bedrag van ongeveer 33 miljard euro, ofwel meer dan 6.400 euro per gezin.⁶

De farmaceutische sector is de belangrijkste exportsector naar de VS en wordt door de deal in grote onzekerheid gestort. Hoewel Von der Leyen uitzonderingen voor bepaalde generische geneesmiddelen beloofde, beweert Trump dat farmaceutische producten niet onder de deal zouden vallen. Dat maakt het volstrekt onduidelijk welke producten onder de heffing van 15% zullen vallen.⁷ De Belgische farmasector luidt alvast de alarmbel omdat ze nog hogere tarieven dan 15% vrezen.⁸

De prijs van afhankelijkheid: duur gas en een nieuwe wapenwedloop

De deal omvat nog twee andere elementen die de Europese afhankelijkheid van de VS vergroten en een zware hypotheek leggen op onze toekomst.

De wurggreep van Amerikaans gas

Europa heeft zich erote verbonden om op drie jaar tijd voor 750 miljard dollar aan Amerikaanse energieproducten te kopen, voornamelijk vloeibaar gas (LNG). Dit komt neer op een jaarlijks bedrag van 250 miljard dollar.⁹ 

Deze beslissing heeft verregaande gevolgen. 

Ten eerste is dit via fracking gewonnen gas peperduur en zeer slecht voor het klimaat. Het bestendigt de hoge energieprijzen die de Europese industrie nu al wurgen. Deze deal is een uitbreiding van de strategie die na de Russische invasie in Oekraïne werd ingezet, waarbij de ene afhankelijkheid werd ingeruild voor de andere, zoals Peter Mertens analyseerde in zijn boek Muiterij. De hoge energieprijzen zijn, zoals Benjamin Pestieau in Lava aantoonde, een van de hoofdoorzaken van de Europese de-industrialisering.¹⁰

Ten tweede is deze massale investering in fossiele brandstoffen een streep door de rekening van de klimaatdoelstellingen. In plaats van te investeren in een duurzame energietransitie die de Europese industrie meer onafhankelijk zou kunnen maken en kunnen voorbereiden op de toekomst, verbindt Europa nu het lot van zijn industrie met honderden miljarden aan de Amerikaanse fossiele industrie.

Miljarden voor de Amerikaanse wapenindustrie

Daarnaast zal Europa voor minstens 100 miljard dollar aan Amerikaans wapentuig aankopen. Ursula Von der Leyen noemde de deal een “volgende bouwsteen in het versterken van het trans-Atlantisch partnerschap”. Deze komt voor haar na de eerste bouwsteen op de NAVO-top enkele weken eerder.¹¹ Daar beslisten de Europese landen om akkoord te gaan met de Trump-norm om 5% van hun bruto binnenlands product aan wapentuig uit te gaan geven. Ze geeft hiermee toe dat dit een toegeving was aan de economische chantage van Washington. In zijn podcast Kantelpunt analyseerde Peter Mertens al hoe deze norm een directe aanval is op onze sociale zekerheid.¹²

Nu is duidelijk waar dat geld naartoe gaat: rechtstreeks naar het Amerikaanse militair-industrieel complex. Belastinggeld dat hard nodig is voor pensioenen, zorg en onderwijs, wordt besteed aan wapens die, als het van Trump afhangt, zullen worden ingezet in conflicten die de Amerikaanse imperialistische belangen dienen. Deze deal voedt niet alleen sociale afbraak, maar brengt ook oorlog dichterbij.

Een onbetrouwbare partner in een groter geopolitiek spel

De bewering van Ursula Von der Leyen dat deze deal “zekerheid creëert in onzekere tijden” is op zijn zachtst gezegd twijfelachtig. De geschiedenis leert dat een deal met Trump nooit een eindpunt is, maar slechts een opstap naar nieuwe eisen. De overeenkomst zelf is bovendien vaag over cruciale details, zoals de regeling voor farmaceutische producten of voor staal en aluminium, wat de deur openlaat voor verdere druk.

De lessen uit Japan en het Verenigd Koninkrijk

Andere landen hebben deze ervaring al gehad. Japan sloot een soortgelijke deal met de VS, inclusief een tarief van 15%, maar de handelsgeschillen, met name over staal en auto's, blijven voortduren.¹³ De Japan-deal was geen oplossing, maar een precedent.

Het handelsakkoord met het Verenigd Koninkrijk bevatte dan weer vage clausules over “nationale veiligheid” die door Washington worden gebruikt om het VK te dwingen zijn economische banden met China te verbreken.¹⁴ De les is duidelijk: deze akkoorden zijn niet enkel commercieel, maar ook instrumenten van geopolitieke druk.

Europa als pion in de strijd tegen China

Dit alles past in een groter strategisch kader. De handelsoorlog van Trump is in de eerste plaats gericht tegen China, dat de Amerikaanse hegemonie uitdaagt. Zoals Ben Van Duppen, directeur van de studiedienst van PVDA, in Lava betoogde, is de Amerikaanse strategie erop gericht om via bilaterale deals de wereld op te delen in twee kampen.¹⁵

Op dit moment is het nog niet duidelijk of er net als bij het Verenigd Koninkrijk nog andere geopolitieke clausules in de deal staan. Maar het is niet denkbeeldig dat Trump zijn economische macht hiertoe zal proberen inzetten. Hij ziet Europa immers als een pion in de Amerikaanse strijd om haar hegemonie ten aanzien van China te behouden. En of dat ten koste van onze eigen economische en politieke autonomie, deert hem niet veel.

Conclusie: tijd voor een andere koers

De weg die het Europese establishment lijkt te kiezen met deze deal is een doodlopende straat. Het kritiekloos volgen van de agenda van het Amerikaanse imperialisme verzwakt onze industrie, versnelt de klimaatopwarming, brengt oorlog dichterbij en garandeert dat de werkende klasse bij ons, en elders in de wereld, de rekening betaalt.

Europa zou in de plaats hiervan werk kunnen maken van een onafhankelijke economische en politieke koers. In een multipolaire wereld ontstaan nieuwe kansen voor partnerschappen. Zoals economen als Mariana Mazzucato aangeven, zou Europa er goed aan doen om de blik te richten op de opkomende landen in het Globale Zuiden en te bouwen aan gelijkwaardige relaties.¹⁶ Dit vereist een actieve industriepolitiek, gericht op publieke investeringen in een duurzame en sociale toekomst, in plaats van een blinde focus op deregulering en militarisering.

De huidige geopolitieke instabiliteit en handelsoorlogen zijn geen toevalligheden, maar symptomen van de diepe tegenstellingen van een economisch systeem in crisis. De onophoudelijke concurrentiestrijd leidt onvermijdelijk tot conflicten. Een duurzame oplossing ligt niet in het repareren van dit systeem, maar in een fundamentele verandering ervan, naar een samenleving waar de noden van mens en planeet centraal staan.

1 https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/statement_25_1915 

2https://www.pvda.be/nieuws/trump-op-oorlogspad-en-die-oorlog-begint-met-tarieven 

3 Trump argumenteert dat het oneerlijk is dat de EU veel meer kan exporteren naar de VS dan zij naar ons. Dit is echter maar gedeeltelijk waar. Hoewel de EU zo’n 250 miljard euro per jaar meer uitvoert in goederen naar de VS, importeert het ongeveer tweederde daarvan in ‘diensten’ van de VS. Denk hierbij aan diensten zoals Facebook, Google, Netflix of abonnementen op ChatGPT. Bovendien repatriëren Amerikaanse bedrijven jaarlijks miljarden aan winsten die het in Europa gemaakt hebben. Als je alles meerekent, is de balans tussen de VS en de EU de laatste drie jaar zelfs negatief. 

4https://x.com/peter_mertens/status/1949725275765227682 

5https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/07/28/dit-is-het-handelsakkoord-tussen-de-vs-en-de-eu/ 

6Belgium Total Exports to USA, 1995 – 2025 | CEIC Data, https://www.ceicdata.com/en/indicator/belgium/total-exports-to-usa 

7https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2025/07/28/dit-is-het-handelsakkoord-tussen-de-vs-en-de-eu/ 

8https://www.euractiv.com/section/health-consumers/news/uncertainty-is-far-from-over-says-belgiums-pharma-sector/ 

9US LNG producers soar as EU agrees to $250 billion in annual purchases - KFGO https://kfgo.com/2025/07/28/us-lng-producers-soar-as-eu-agrees-to-250-billion-in-annual-purchases/ 

10“De industrie is van ons!”: Negen principes om de Europese industrie te redden https://lavamedia.be/de-industrie-is-van-ons-negen-principes-om-de-europese-industrie-te-redden/ 

11Statement by the President on the deal with the United States, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/de/statement_25_1915 

12Kantelpunt #5: Trumps oorlogsmachine vs. onze sociale zekerheid https://www.pvda.be/series/kantelpunt-met-peter-mertens/kantelpunt-5-trumps-oorlogsmachine-vs-onze-sociale-zekerheid 

13https://newrepublic.com/post/198469/trump-trade-deal-japan-falling-apart-joint-investments 

14https://www.business-standard.com/world-news/us-uk-trade-deal-china-export-import-supply-chains-trump-tariffs-125051401187_1.html 

15https://lavamedia.be/trumps-tarievenoorlog-is-gevaarlijk-maar-komt-niet-uit-de-lucht-gevallen/ 

16 Rethinking Industrial Strategies and the State: A Global South Perspective Mariana Mazzucato, Lorenza Monaco Abstract. After dec - UCL Discovery, https://discovery.ucl.ac.uk/10198989/1/Mazzucato_Mazzucato%20and%20Monaco%202024_Manuscript.pdf