Eerlijke belastingen

In oktober 2020 nam de Vivaldi-regering, bestaande uit zeven partijen (de socialisten, de liberalen, de groenen en cd&v), de plaats in van de vorige regering, de regering-Michel, gevormd door de liberalen, cd&v en N-VA. Ondanks de aankondigingen van verandering door de linkse partijen in de nieuwe coalitie, volgde de koers van de uitvoerende macht in het spoor van de vorige regering: geen herziening van de belastingverschuiving, nieuwe lineaire besparingen in de openbare diensten en een bevriezing van de lonen.

De regering hoeft van de rechtse en extreemrechtse oppositie niet te vrezen dat ze zich zal verzetten tegen het blokkeren van onze lonen en het besparingsbeleid. Integendeel, N-VA en Vlaams Belang (VB) zijn grote voorstanders van bezuinigingen: ze willen langs de ene kant de uitgaven van de staat jarenlang bevriezen, terwijl ze anderzijds weigeren om grote vermogens te belasten. De opeenvolgende crisissen die onze samenleving de afgelopen jaren zwaar hebben getroffen, zijn echter een duidelijke indicatie. We hebben middelen nodig om te investeren in de samenleving en om de planeet te beschermen. De gezondheidscrisis heeft de schade die tientallen jaren van onderinvestering hebben toegebracht aan ons gezondheidszorgsysteem aan het licht gebracht. Zodra het applaus voor het gezondheidspersoneel in de straten verstomde, vergat Vivaldi snel haar beloften om de openbare gezondheidszorg te versterken.

De stijging van de prijzen van gas en elektriciteit tijdens de energiecrisis heeft ook aangetoond hoezeer de liberalisering van de energiesector, ingevoerd door de traditionele partijen, een vergissing is geweest. De passiviteit waarmee Vivaldi deze crisis heeft aangepakt, was een zeer duidelijke boodschap: werknemers moeten zelf zien hoe ze hun rekeningen betalen.

Zelfs toen de regering eindelijk maatregelen nam om de energiecrisis aan te pakken, nam ze snel weer terug wat ze had gegeven, zoals in het geval van de verlaging van het btw-tarief van 21% naar 6% op gas- en elektriciteitsrekeningen, gevolgd door een onmiddellijke stijging van de jaarlijkse accijnzen met 264 euro per huishouden.

Het is tijd om deze spiraal om te keren die altijd dezelfde effecten oplevert (privatisering van de winsten, socialisatie van de verliezen), en de middelen zijn er. De samenleving heeft nog nooit zoveel rijkdom geproduceerd. Toch worden deze rijkdommen, geproduceerd door werknemers, zeer oneerlijk verdeeld. We leven niet boven onze middelen. Het zijn de rijksten die op onze kosten leven. Het is tijd om de rijkdommen terug te halen die van ons zijn afgenomen.

De rijken worden rijker, de armen worden armer. In ons land is dit geen slogan, maar een realiteit.

Sinds de neoliberale golf die begon in de jaren 1980, is het aandeel van de geproduceerde rijkdom (BBP) dat naar bedrijven gaat voortdurend gestegen, terwijl het aandeel dat naar de lonen van de werknemers gaat sterk is gedaald. Dit betekent jaarlijks een verlies voor de werkende klasse van tientallen miljarden euro's.

Bovendien worden de grote vermogens steeds rijker. In 2000, volgens de ranglijst van Belgische fortuinen samengesteld door journalist Ludwig Verduyn, bezat slechts één Belgische familie een vermogen van meer dan een miljard euro. Vandaag de dag zijn er 38 miljardairsfamilies. 38!

Werk is, samen met de natuur, de enige bron van welvaartscreatie. Neem elk willekeurig bedrijf: de gebouwen, machines of software zijn ontworpen en gebouwd door werknemers, en het zijn nog steeds zij die de bedrijven laten draaien. Toch is de hele productie georganiseerd voor het profijt van een handvol grote private aandeelhouders, eerder dan op basis van de behoeften van de hele bevolking.

En de belastingen, die de ongelijke verdeling van rijkdom zouden kunnen verzachten, spelen steeds minder die rol. Sterker nog, de rijksten en grote bedrijven maken gebruik van sluipwegen, legaal of niet, om een reeks belastingen te ontwijken, wat in strijd is met artikel 72 van de Belgische Grondwet dat stelt dat "geen privilege op het gebied van belastingen kan worden vastgesteld".

De schandelijk rijken laten bijdragen

Als inkomensongelijkheid al enorm is, dan is vermogensongelijkheid nog erger. Hoe kun je bijvoorbeeld het vermogen van de rijkste Belg, Eric Wittouck, niet als buitensporig hoog beschouwen? Hij werd aandeelhouder van Weight Watchers (nadat hij dat van de Tiense Suiker was geweest). Om zijn vermogen van 10,8 miljard euro te evenaren, zou een gemiddelde werknemer zijn hele salaris gedurende 2.355 eeuwen moeten sparen, dat wil zeggen dat hij rond de tijd van de eerste Homo sapiens met sparen had moeten beginnen.

Dit enorme vermogen is echter niet onderworpen aan belasting.

Daarom willen we een Miljonairstaks invoeren op nettovermogens boven een miljoen euro, met vrijstelling van de eigen woning en professionele activa (tot 500.000 euro in beide gevallen).

De tarieven van deze belasting zouden 1% zijn boven 1 miljoen euro, 2% boven 2 miljoen euro en 3% boven 3 miljoen euro.

Een dergelijke belasting kan jaarlijks 8 miljard euro opleveren. Deze schatting, hoewel zeer voorzichtig, wordt vaak bekritiseerd en als onrealistisch beschouwd door onze critici. Vaak hebben ze echter niet eens de moeite genomen om ons wetsvoorstel te lezen (een dossier van 63 pagina's met een grondige uitleg van de berekening van de opbrengst van de belasting).

Op verzoek van de PVDA werd professor Thomas Piketty op 9 februari 2021 via videoconferentie gehoord door de Kamer. Hij bevestigde dat de hypothese waarop wij ons baseren (de rijkste 1% van de bevolking bezit 20% van het totale vermogen) realistisch is en hij concludeerde dat de verwachte opbrengsten niet overdreven optimistisch zijn.

In januari 2023 onderzocht Oxfam België, ter gelegenheid van de publicatie van haar 10e jaarverslag over ongelijkheid in de wereld, ook België en concludeerde dat een vermogensbelasting hier 20 miljard euro per jaar zou kunnen opleveren.

De superrijken belasten is een logisch alternatief voor het besparingsbeleid. De Miljonairstaks zal slechts een kleine minderheid van de bevolking treffen, maar zal een aanzienlijke opbrengst genereren vanwege de exponentiële concentratie van rijkdom in handen van de rijksten.

Inderdaad, de rijkste 1% van de Belgische bevolking bezit net zoveel als de minst rijke 74%. De Miljonairstaks zou, met meer dan 8 miljard euro, de financiering van pensioenen, onderwijs en ecologische en sociale openbare investeringsprojecten mogelijk kunnen maken.

Daarentegen heeft de Vivaldi-regering een belasting op effectenrekeningen bedacht, die, hoewel ze bedoeld is om de rijken te belasten, eerder dient als hefboom voor bezuinigingen. In feite heeft Vivaldi eenvoudigweg een kopie gemaakt, met enkele kleine aanpassingen, van de effectenrekeningbelasting van de (rechtse) regering Michel, die vervolgens werd geannuleerd door het Grondwettelijk Hof. Niet alleen is de opbrengst van de belasting laag (ongeveer 400 miljoen euro), maar vooral de grootste fortuinen van het land, de 38 miljardairs, worden volledig gespaard, omdat ze hun vermogen niet via effectenrekeningen aanhouden.

Voor het belasting van de superrijken kunnen we ook niet rekenen op N-VA en Vlaams Belang. Elk jaar dient de PVDA een amendement in op de begroting om een Miljonairstaks in te voeren, en elk jaar stemmen N-VA en VB, net als de partijen van Vivaldi, systematisch tegen het amendement van de PVDA.

Aanpakken van de belastingvoordelen voor multinationals

In het begin van de jaren 1980 bedroeg het vennootschapsbelastingtarief 48% en lag het zelfs boven de 50% voor de meest winstgevende bedrijven. Sindsdien is dit tarief zeven keer verlaagd tot het vandaag de dag 25% bedraagt. Sommige partijen, zoals N-VA en Vlaams Belang, willen dit belastingtarief nog verder verlagen.

Volgens het Internationaal Verbond van Vrije Vakverenigingen (IVVV) zullen de "verlagingen van de vennootschapsbelasting in de OESO-landen en elders in de toekomst voortduren, zullen de belastingtarieven tegen het midden van de eeuw bijna tot nul dalen".

En zelfs als we het hebben over 25%, is dit dan het officiële tarief? Want veel grote bedrijven betalen veel minder dankzij een reeks "niches" (fiscale aftrekposten) voor de vennootschapsbelasting... wat van België een belastingparadijs maakt voor multinationals, waar grote bedrijven soms minder belastingen betalen dan een huishoudelijke hulp.

Bijvoorbeeld, wanneer Electrabel - de belangrijkste Belgische energiemaatschappij - een onbelaste financiële meerwaarde van 1,8 miljard euro realiseert, wat een aanzienlijk deel van haar winst uitmaakt, bedraagt het totale belastingtarief voor dit laatste slechts 3,1% en maakt ze van de gelegenheid gebruik om 1,2 miljard euro aan dividenden aan haar Franse moederbedrijf Engie uit te keren. Of neem Janssen Pharmaceutica, een Belgische dochteronderneming van het farmaceutische conglomeraat Johnson & Johnson: zij trekt een recordbedrag van 1,7 miljard euro af van haar belastingen als gevolg van patent-/innovatie-inkomstenaftrek. Deze fiscale aftrekpost is in 2007 door de farmaceutische sector zelf in de wet ingeschreven via haar advocaten. De Vivaldi-regering beweert een minimumbelasting van 15% op de winsten van multinationals in te voeren. In 2023 heeft ze het zogenaamde "mandje-mechanisme", geïntroduceerd door de regering-Michel, verdubbeld. Dit ingewikkelde mechanisme is in feite een nepmaatregel, aangezien de meeste fiscale aftrekposten hierdoor niet worden getroffen, wat betekent dat multinationals nog steeds belastingtarieven kunnen betalen die dicht bij nul liggen.

Vanaf 2024 wordt de Europese richtlijn die een minimumtarief van 15% voorschrijft, van kracht. Maar ook hier wordt dit minimum ondermijnd door een reeks resterende fiscale aftrekposten en nieuwe aftrekmogelijkheden voor de berekening van de 15% (5% van de personeelskosten en 5% van de materiële vaste activa zouden buiten de belastbare basis vallen, wat zou kunnen leiden tot veel lagere tarieven dan 15%). Het Europese project lijkt dus op een belastingzeef. Ook bestaat het risico dat het minimumtarief van 15% overal een maximumtarief van 15% wordt.

Voor de PVDA zou het officiële tarief van 25% de norm moeten zijn voor grote bedrijven. We willen daarom serieus werk maken van de fiscale aftrekposten, te beginnen met de vrijstelling van meerwaarden op aandelen. Momenteel wordt de winst van een bedrijf dat aandelen met winst verkoopt niet belast.

Deze vrijstelling betekent dat er momenteel geen belasting wordt geheven op meerwaarden bij de verkoop van aandelen van een bedrijf. Dit is dus een inkomen dat volledig aan belasting ontsnapt, in tegenstelling tot wat in de meeste Europese landen gebeurt.

Het is niet te zeggen dat de winsten van Belgische bedrijven mager zijn. De afgelopen jaren schommelt de opbrengst van de vennootschapsbelasting rond de 20 miljard euro, ongeveer 3,5% van het BBP. Na het betalen van deze belasting hebben bedrijven nog steeds meer dan 100 miljard euro beschikbaar inkomen. Dit nog afgezien van de 70 miljard euro die aan aandeelhouders wordt uitgekeerd. Het overgrote deel (80%) van deze dividenden is echter vrijgesteld van belasting voor de ontvangers.

Herzien van de loonsubsidies aan grote bedrijven

Loonsubsidies (verminderingen van sociale bijdragen of vrijstellingen van bedrijfsvoorheffing) vertegenwoordigen een enorme subsidie die aan werkgevers wordt verleend zonder dat hun gunstige effecten zijn aangetoond: in totaal 18 miljard euro in 2023.

In verhouding tot het BBP geeft België meer uit aan bedrijfssubsidies dan buurlanden, maar minder aan sociale uitgaven.

Laten we de vrijstellingen van de bedrijfsvoorheffing afschaffen, die vooral ten goede komen aan grote bedrijven. Het is eigenlijk een "legale diefstal" van de belastingen van werknemers door hun werkgever. Wanneer een werkgever de bedrijfsvoorheffing inhoudt op het brutoloon van zijn personeel (om deze aan de fiscus af te dragen), behoudt hij in feite een deel ervan dankzij de vrijstelling. In de eerste jaren na de invoering van deze regeling in 2003 bedroegen de budgettaire kosten ongeveer 200 miljoen euro. Twintig jaar later, in 2023, is dit gestegen tot 4,6 miljard euro, dat is 23 keer meer.

Bovendien kunnen deze vrijstellingen ook negatieve effecten hebben die verder gaan dan de begroting. Zo moedigen de vrijstellingen die worden verleend voor nachtwerk werkgevers aan om nachtarbeid te verhogen, wat schadelijk is voor de gezondheid van werknemers.

In 2019 publiceerde het Rekenhof een zeer kritisch rapport waarin het de afwezigheid van bewijs van de gunstige effecten van deze subsidies aan bedrijven op de economie aan het licht bracht. Het rapport onthult ook ernstige tekortkomingen in het toezicht, evenals het feit dat een klein aantal grote bedrijven een groot deel van de koek in de wacht sleept. Gedurende de hele legislatuur heeft onze parlementariër Marco Van Hees voortdurend aangedrongen op hervorming en betere controle van dit regime van cadeaus aan grote bedrijven. De PVDA was de enige partij die op het onderwerp inging. De liberalen, N-VA en Vlaams Belang doen zich voor als kampioenen van budgettaire discipline, maar als er geld over de balk wordt gesmeten om cadeautjes aan grote bedrijven te geven, zwijgen ze als vermoord. De PVDA heeft amendementen ingediend om deze vrijstellingen van de bedrijfsvoorheffing te halveren. N-VA en Vlaams Belang, net als de meerderheidspartijen van Vivaldi, hebben tegen onze amendementen gestemd.

Belasting heffen op digitale giganten

We willen belasting heffen op digitale giganten. In 2020 betaalden de GAFAM (acroniem dat verwijst naar Google, Apple, Facebook, Amazon, Microsoft) volgens de Europese Unie gemiddeld 9% belasting op hun winst, tegenover 23% voor gewone bedrijven. Het regeerakkoord van Vivaldi voorzag in de invoering in 2023 van een "digitaks" om deze digitale giganten te belasten die hun winst via belastingparadijzen of laagbelaste landen laten lopen. Deze nieuwe belasting zou in 2023 op Belgisch niveau van kracht moeten worden, als dat op internationaal niveau nog niet was gebeurd. Maar deze belofte is niet nagekomen, zelfs niet nadat de opbrengsten van deze belasting in de meerjarenbegroting van de regering waren ingeschreven. Pijler 1 van het project van de OESO (en de Europese Unie) inzake de belasting van multinationals zou in theorie een oplossing kunnen bieden. Het voorziet erin dat de winsten van multinationals worden belast in het land waar ze worden gerealiseerd. Dit geldt met name voor digitale bedrijven, die de Verenigde Staten echter proberen uit te sluiten. Het internationale dossier gaat echter zeer traag vooruit. Bovendien zou pijler 1 slechts van toepassing kunnen zijn op een beperkt deel van de winsten van multinationals. Pijler 2 heeft tot doel een minimumbelastingtarief van 15% vast te stellen.

Het is hoog tijd dat deze multinationals worden belast naar rato van hun immense inkomsten.

Afroomen van overwinsten

Grote bedrijven in bepaalde sectoren profiteren van bepaalde omstandigheden om overwinsten te maken. Dit kan met name gebeuren in crisissituaties, zoals die zich hebben voorgedaan sinds 2020: de Covid-crisis, overstromingen, de oorlog in Oekraïne, de energiecrisis.

Dit geldt bijvoorbeeld voor de overwinsten van de multinationale onderneming Engie, die een dominante positie heeft op de Belgische markt en aanzienlijk heeft geprofiteerd van de duizelingwekkende stijging van de energieprijzen, die vervolgens werd verergerd door de Russische invasie van Oekraïne in februari 2022, om volledig abnormale winsten te realiseren dankzij een gigantisch verschil tussen de verkoopprijzen en de productiekosten.

De Vivaldi-regering heeft weliswaar een systeem ingevoerd om deze overwinsten af te romen, maar heeft Engie toch nog veel room gelaten, aangezien van de 9 miljard euro aan overwinsten in de periode 2021-2024 het bedrijf er 7,5 miljard zou kunnen behouden. Daarom heeft de PVDA een wetsvoorstel ingediend om 70% van deze overwinsten af te romen (een niveau voorgesteld door de energieregulator, de CREG, zelf, in een van haar adviezen).

Banken maken ook, gedurende bepaalde periodes, parasitaire overwinsten dankzij hun positie als tussenpersonen tussen verschillende economische actoren. De overheid moest hen bijna van een faillissement redden in 2008, maar vandaag maken ze weer aanzienlijke winsten. Dit komt met name door de stijging van de rentevoeten, veroorzaakt door de Europese Centrale Bank. Zo hebben de vier belangrijkste banken van België (BNP Paribas Fortis, Belfius, KBC en ING België) in 2022 meer dan 7 miljard euro aan winst geboekt.

In 2022 voerde Spanje een uitzonderlijke belasting in op de aanzienlijke winsten van grote banken. Een voorbeeld om te volgen in ons land.

Een "Tobintaks" op financiële transacties toepassen

We willen een belasting op financiële transacties ("Tobintaks") invoeren voor speculatieve operaties. Sinds 2013 bespreken tien lidstaten van de Europese Unie, waaronder België, de invoering van een belasting op financiële transacties in het kader van het zogenaamde "versterkte samenwerkingsproces".

Volgens ramingen van de Commissie zou de invoering van de Tobintaks (tegen een tarief van 0,1% voor aandelen en 0,01% voor derivaten) meer dan 22 miljard euro aan belastinginkomsten opleveren voor de tien deelnemende landen. Toch blijkt uit het gebrek aan ambitie van Vivaldi dat zelfs deze belasting op financiële transacties niet in het regeerakkoord wordt vermeld.

Voor de PVDA zou België integendeel voorop moeten lopen bij de invoering van deze belasting om speculatie te bestrijden.

Als België een belastingparadijs is voor de allerrijksten, dan is het een fiscale hel voor de rest. Onrechtvaardige indirecte belastingen, belasting op natuurlijke personen die een zware last vormt voor lage en gemiddelde inkomens…

Globaliseer de inkomsten en verbeter de progressiviteit van de belasting: minder belastingen voor de grote meerderheid, meer voor de rijken

We willen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen. Het is niet normaal dat inkomsten uit kapitaal minder belast worden dan inkomsten uit arbeid. Daarom verdedigen we een dubbele hervorming van de personenbelasting (PB). We willen de inkomsten globaliseren en de progressiviteit van de belasting verbeteren.

Globaliseer de inkomsten: alle inkomsten - professioneel, financieel en vastgoed - worden opgeteld en onderworpen aan de personenbelasting. Het mag echter niet zo zijn dat bijvoorbeeld een gepensioneerde met een klein pensioen en wat schaarse financiële inkomsten zijn belastingen ziet stijgen. Daarom zal de begrotingswinst door globalisering worden gebruikt om een betere progressiviteit van de belasting te financieren.

Verbeter de progressiviteit van de PB: een belasting is progressief als het tarief lager is voor lage inkomens dan voor hoge inkomens. Vandaag is de progressiviteit van de PB relatief laag (je betaalt snel een groot percentage belasting, meestal rond 30-40%).

We willen een fiscale hervorming die vooral ten goede komt aan werknemers met lage en gemiddelde lonen. Zij moeten de grootste belastingverlaging krijgen. Onze logica is dat belastingverlagingen moeten afnemen naarmate de inkomsten stijgen. Degenen met zeer hoge inkomens, zoals ministers die meer dan 250.000 euro per jaar verdienen, zullen hun belastingen zien stijgen.

De taksen op consumptie zijn verhoogd als onderdeel van de “tax shift” onder de regering MR-NVA van 2014 tot 2019. De fiscale hervorming van minister Van Peteghem (cd&v) die op tafel lag bij Vivaldi was een soortgelijke belastingverschuiving volgens dezelfde logica. Deze zou de btw op basisproducten (brood, zuivelproducten, eieren, vlees, vis) met 50% verhogen, van 6% naar 9%. Een bijzonder onrechtvaardige maatregel, omdat het de lage inkomens harder treft en betrekking heeft op basisproducten.

Aan de andere kant zouden de geplande belastingverlagingen vooral ten goede komen aan de hoogste inkomens. Mensen met de laagste inkomens worden al uitgesloten. Deeltijdwerkers met een laag loon betalen al geen belasting omdat hun inkomsten te laag zijn. Ze zouden dus niet profiteren van deze maatregel, maar wel getroffen worden door de verhoging van de btw op basisproducten. Hetzelfde geldt voor gepensioneerden, werklozen en zieken, die expliciet zijn uitgesloten van de voordelen van de personenbelastinghervorming. Deze groepen worden ook getroffen door de verhoging van de btw op basisproducten.

Voor veel mensen betekent dit fiscale hervormingsproject dus een verlies aan koopkracht.

In tegenstelling tot de fiscale hervormingen à la Vivaldi, willen wij alle belastingverhogingen op consumptie bevriezen. Ze zijn onrechtvaardig, omdat iedereen hetzelfde tarief of dezelfde hoeveelheid betaalt, ongeacht hun inkomen. Zoals econoom Thomas Piketty aangeeft, "is een consumptiebelasting een belasting uit de 19e eeuw, geen belasting uit de 21e eeuw. Indirecte belastingen zoals btw zijn hetzelfde voor iedereen. Ze wegen ook zwaarder op lage inkomens omdat de hoogste inkomens niet alles uitgeven wat ze verdienen." Daarom moet elke verhoging van deze belastingen worden stopgezet, maar sommige moeten ook worden verlaagd, bijvoorbeeld door accijnzen op gas en elektriciteit af te schaffen.

Schaf de accijnzen op gas en elektriciteit af

Gas en elektriciteit zijn basisbehoeften. Het was daarom niet normaal dat ze op dezelfde manier werden belast als luxeproducten, met een btw-tarief van 21%. Verwarmen tijdens de winter is een basisbehoefte. Het is niet hetzelfde als kaviaar eten of champagne drinken. Meer dan 15 jaar lang voerde de PTB een intensieve campagne en verzamelde meer dan 300.000 handtekeningen voor de petitie om het btw-tarief voor energie te verlagen naar 6%. Deze eis wordt sterk gesteund door de werkende klasse. Onder druk van de bevolking moest de regering-Di Rupo toegeven en het btw-tarief voor elektriciteit vanaf april 2014 verlagen naar 6% (net voor de verkiezingen van 25 mei 2014). Maar de regering Michel (MR en N-VA) verhoogde later de btw naar 21% vanaf oktober 2015. Toen plaatsten we onze eis opnieuw op de agenda. Onder druk van de PTB hadden verschillende partijen, zoals de PS en Vooruit, deze eis in hun verkiezingsprogramma opgenomen voor de verkiezingen van 2019.

Maar bij de vorming van de Vivaldi-regering gaven PS en Vooruit uiteindelijk toe aan rechtse partijen en verloochenden ze hun belofte. Het regeerakkoord voorzag niet in een verlaging van de btw op gas en elektriciteit. Paul Magnette, voorzitter van de PS, verklaarde echter in september 2021: "Ik heb nooit gedacht, op persoonlijke titel, dat de btw op energie een goede maatregel was. Het komt vooral ten goede aan degenen die veel verbruiken, dus de rijken." Bij de PTB hebben we dit onderwerp voortdurend op de agenda gehouden en daarmee een eis gesteund die sterk wordt gesteund door de werkende klasse.

Met de stijgende energieprijzen vanaf de zomer van 2021 hebben we onze campagne zelfs geïntensiveerd. Tussen september 2021 en maart 2022 hebben onze parlementsleden 10 keer in de plenaire vergadering van de Kamer het kabinet onder druk gezet om de btw op energie te verlagen. Onze petitie heeft meer dan 300.000 handtekeningen opgehaald. Onder druk van de bevolking moest de Vivaldi-regering toegeven en verlaagde ze de btw op elektriciteit en gas van 21% naar 6%. Maar ze namen met de ene hand terug wat ze met de andere gaven, omdat de verlaging van de btw wordt gecompenseerd door een verhoging van de accijnzen. Een euro aan btw betalen of een euro aan accijnzen betalen, het komt op hetzelfde neer voor een huishouden.

In eerste instantie organiseerden de linkse partijen van Vivaldi een schijnprotest tegen deze accijnzen. Ze schreeuwden moord en brand toen de minister van Financiën zijn project aan de pers presenteerde. De PS bijvoorbeeld (die de verlaging van de btw op elektriciteit tot een van haar zeven belangrijkste voorstellen in de verkiezingscampagne van 2019 had gemaakt), maakte eerst grote verklaringen: het was niet de bedoeling om met de ene hand terug te nemen wat met de andere werd gegeven; speculanten en kapitaalinkomsten moesten worden belast; men kon niet in de zakken van de burgers tasten. Toch, minder dan twee weken na deze verontwaardiging, stemden ze in met een verhoging van de energierekening van de burgers door voor deze nieuwe accijnzen te stemmen.

Energie is een basisbehoefte. We willen een echte btw van 6%. Daarom schaffen we de accijnzen op elektriciteit en gas af.

Hetzelfde btw-tarief moet gelden voor alle verwarmingsenergieën. We stellen het btw-tarief voor stookolie, steenkool, stookolie (petroleumkachel) en vloeibaar propaangas vast op 6%.

Volgens de Europese regels is het niet toegestaan om het btw-tarief voor deze producten te verlagen. België moet voorop lopen in de strijd tegen de asociale richtlijnen op Europees niveau om het btw-tarief voor alle verwarmingsenergieën te kunnen verlagen. Zonder zelfs het einde van dit debat af te wachten, moet België eenzijdig de btw-tarieven voor verschillende verwarmingsenergieën verlagen. De sociale urgentie van hoge energieprijzen rechtvaardigt het negeren van de Europese regels. We hebben gezien tijdens de bankencrisis en de COVID-crisis dat de Europese regels snel kunnen worden losgelaten vanwege een crisis. Hetzelfde principe kan worden toegepast op de btw voor verwarmingsenergieën.

Verminder de accijnzen op brandstof

We moeten het gebruik van het openbaar vervoer aanmoedigen door de beschikbaarheid en toegankelijkheid ervan drastisch te verbeteren, en niet door degenen te straffen die niet anders kunnen dan hun auto te gebruiken.

In dit kader heeft ons parlementslid Marco Van Hees een wetsvoorstel ingediend om het bedrag van de accijnzen te verlagen en de brandstofprijs onder de 1,40 euro per liter te houden (gemiddelde prijzen van 2015 tot 2020). Indien nodig, in geval van te hoge prijzen, worden de accijnzen eenvoudig afgeschaft. Ook hier moet België de Europese regels trotseren die verlaging van de accijnzen onder de drempel van 0,359 euro per liter voor benzine niet toestaan.

We schaffen het "klikmechanisme" uit 2003 af, dat in 2022 door Vivaldi opnieuw werd geactiveerd. Het principe? Aangezien de olieprijzen als een jojo op en neer gaan, maakt de regering bij elke prijsdaling gebruik van de gelegenheid om de accijnzen te verhogen. Op dat moment merk je dat niet echt, het is onzichtbaar en pijnloos. Maar op de lange termijn stijgt het belastingtarief aanzienlijk en doet het pijn: het bedrag aan accijnzen op diesel steeg van 2003 tot 2018 bijna met een factor drie (van 23 naar 60 cent per liter).

Vanwege de stijgende brandstofprijzen hebben onze parlementsleden Raoul Hedebouw en Marco Van Hees maar liefst 8 keer de minister van Financiën geïnterpelleerd, vanaf oktober 2021, om de accijnzen op brandstof te verlagen. We hebben ook campagne gevoerd en meer dan 150.000 handtekeningen verzameld met onze petitie om ze af te schaffen. Onze mobilisatie heeft niet geleid tot hun afschaffing, maar we hebben de regering wel gedwongen tot een lichte (hoewel onvoldoende) verlaging van de accijnzen. Vivaldi, die maandenlang niets had gedaan in reactie op de stijgende brandstofprijzen, besloot uiteindelijk in maart 2022 een kleine verlaging van de accijnzen met 17,5 cent per liter door te voeren (ze daalden zelfs niet tot het Europese minimum). Maar de activering van het klikmechanisme in september en oktober 2022 zorgde ervoor dat de verlaging van de accijnzen praktisch teniet werd gedaan.

We willen een heel andere logica toepassen: telkens wanneer de prijzen boven de 1,40 euro liggen, verlagen we de accijnzen.

In het midden van de energiecrisis heeft de Europese Unie in december 2022 aangekondigd dat ze een koolstoftaks aan de grens wil invoeren. We verzetten ons krachtig tegen de invoering van een dergelijke belasting, die de burgers 10 cent per liter extra aan de pomp en 170 euro extra op hun energierekening zou kosten.

Het is een antisociale en ineffectieve maatregel, zelfs op milieugebied, aangezien de autoriteiten geen geloofwaardig alternatief bieden, omdat ze desinvesteren in het openbaar vervoer.

Grote fraudeurs aanpakken

Belastingontduiking is grotendeels geconcentreerd bij de rijken, die meer frauderen en op grotere bedragen (omdat hun inkomens en vermogens groter zijn). Als de rijken al weinig belasting betalen, ontsnappen de ultrarijken er nog meer aan. Dit verwijst naar de top 0,01%: de rijkste 1% binnen de rijkste 1%. De econoom Gabriel Zucman, een specialist in belastingparadijzen, heeft aangetoond dat in deze categorie de waarschijnlijkheid om offshore-bedrijven in belastingparadijzen te bezitten 70% is. En ze ontwijken 30% van hun belastingen.

Als we Zucmans bevindingen toepassen op België, kunnen we afleiden dat binnen de top 0,01% het gemiddelde bedrag aan ontduikte belastingen per huishouden jaarlijks 5,3 miljoen euro bedraagt, dat is... 26.000 keer meer dan bij de 50% minst rijke huishoudens, waarvoor dit bedrag gemiddeld slechts 201 euro is.

België kampt met een enorme omvang van fraude: het verlies voor de publieke financiën bedraagt 7% van het BBP, ongeveer 40 miljard euro.

Onthullingen van onwettige praktijken met betrekking tot grootschalige belastingontduiking halen vaak de krantenkoppen (Luxleaks, SwissLeaks, Panama Papers, Paradise Papers, Dubai Papers, Mauritius Leaks, Pandora Papers, enz.). De namen van enkele van de rijkste families in België verschijnen herhaaldelijk in deze schandalen.

Wanneer we de exploitatie van gegevens uit deze perslekken vergelijken met de reactie van de fiscale autoriteiten en rechtshandhaving in andere Europese landen (zoals Frankrijk), zien we dat de Belgische autoriteiten tekortschieten.

We willen een speciale fiscale eenheid oprichten die zich toelegt op het controleren van grote fortuinen. Dit is overigens een aanbeveling van de OESO en wordt door meerdere landen in praktijk gebracht.

Het versterken van middelen tegen grootschalige fraude

De regeringen van Michel en De Croo hebben de functie van staatssecretaris voor de Strijd tegen Fraude afgeschaft, wat hun geringe bezorgdheid voor deze zaak laat zien. Dit is opmerkelijk: om dit gebrek te compenseren, voorzag het Vivaldi-regeerakkoord in de benoeming van "een lid van de regering dat belast is met de coördinatie van de fraudebestrijding", maar toen de samenstelling van de regering en de bevoegdheden van haar leden werden onthuld, bleek dat niemand deze taak had gekregen. De titel van de minister van Financiën moest toen worden gewijzigd om dit aanzienlijke verzuim te corrigeren.

De bezuinigingen op het personeelsbestand van de Federale Overheidsdienst Financiën hebben een zeer negatieve invloed gehad op de strijd tegen fraude. In twintig jaar, van 2002 tot 2022, is het aantal medewerkers gedaald van 32.000 naar 21.000 ambtenaren. Opeenvolgende ministers van Financiën hebben telkens beloofd om op zijn minst het aantal controleurs stabiel te houden, maar dit aantal is ook gedaald, van 4.314 controleurs in 2016 naar 3.702 eind 2022.

Evenzo is de situatie van Justitie en de politie die belast zijn met de bestrijding van financiële criminaliteit rampzalig. Het aantal rechters en onderzoekers is dramatisch laag. De financiële afdeling van de rechtbank van Brussel staat nu bekend als de "voorschriftkamer".

Het Centraal Kantoor voor de Bestrijding van Georganiseerde Economische en Financiële Criminaliteit (OCDEFO), dat in het verleden goede resultaten heeft behaald, werd in 2015 ontmanteld en later hersteld, maar ernstig verzwakt. In een tijdperk dat nu voorbij is, had de OCDEFO enkele successen geboekt in de strijd tegen fraudes zoals "BTW-carrousels". Vandaag de dag is België een van de Europese landen waar de "BTW-gap" (het verschil tussen wat de BTW theoretisch zou moeten opbrengen en de daadwerkelijke inkomsten) het grootst is en de situatie verslechtert alleen maar.

We willen de benodigde menselijke en materiële middelen verstrekken aan deze controleorganen, zodat ze effectiever kunnen optreden tegen grote fraudeurs en financiële criminaliteit. Deze investeringen zullen meer opleveren dan ze kosten. Ze zullen namelijk extra belastinginkomsten genereren voor de staatskas.

Het beëindigen van het bankgeheim

België is een van de weinige landen die nog steeds het bankgeheim handhaven. Dit leidt tot een paradoxale situatie: de fiscus ontvangt automatisch gegevens over bankrekeningen van Belgische belastingbetalers in het buitenland, maar niet over Belgische bankrekeningen.

In 2020 verklaarde de voorzitter van de Dienst Voorafgaande Beslissingen, Steven Van den Bergh, bijvoorbeeld dat er 50 miljard euro aan zwarte kapitalen op Belgische bankrekeningen staat, een bewering die bevestigd werd door het Rekenhof. En toch heeft dit bedrag alleen betrekking op fiscale regularisatieverrichtingen waarbij fraudeurs hebben betaald om niet-aangegeven inkomsten te regulariseren, maar zonder de kapitalen die deze inkomsten genereren aan te geven.

Om het bankgeheim op te heffen, moet de fiscus bewijzen van fraude kunnen leveren die vereist zijn om een lang en complex proces te starten om informatie over bankrekeningen te verkrijgen. Dit is een beetje alsof een verkeersagent bewijzen van dronkenschap zou moeten leveren voordat hij een chauffeur mag testen op alcoholgebruik. Als onderdeel van dit proces kan de fiscus het Centraal Aanspreekpunt (CAP) raadplegen dat wordt beheerd door de Nationale Bank en de identiteit van alle rekeninghouders bevat.

Een van de weinige verplichtingen van het Vivaldi-regeerakkoord op het gebied van fraudebestrijding was om het saldo van bankrekeningen op te nemen in de registers van het CAP om datamining (geautomatiseerde gegevensanalyse) mogelijk te maken, "tegen september 2021". Paul Magnette, voorzitter van de PS, kondigde zelfs in oktober 2020 (misleidend) aan: "We zullen het bankgeheim opheffen". De eerste stap (de opname van bankrekeningsaldo’s) is inderdaad gezet, maar deze was niet erg nuttig omdat de tweede stap (datamining) niet werd uitgevoerd. Een studie in opdracht van minister Van Peteghem (cd&v) bij de FOD Financiën benadrukte het belang van datamining en stelde dat dit niet mogelijk was onder de huidige wetgeving en dat een wetswijziging dus noodzakelijk was. Maar de administratie ziet hier niets van in huis komen…

De minister van Financiën had ook overwogen om datamining uit te voeren op de gegevens van het UBO-register (een register dat op grond van een Europese verplichting de uiteindelijke begunstigden van elke vennootschap of andere juridische entiteit identificeert om te zien wie er achter eventuele stromannen schuilgaan), maar hij heeft uiteindelijk zijn wetsvoorstel ingetrokken. Integendeel, de toegangsvoorwaarden tot het UBO-register zijn verder aangescherpt als gevolg van een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie die de openbare toegang drastisch heeft beperkt. In plaats van de toepassing van de Europese richtlijn ter bestrijding van het witwassen van geld aan te passen om ten minste gedeeltelijk transparantie te waarborgen, heeft de regering-De Croo vanaf januari 2023 de toegang tot het UBO-register sterk beperkt.

Om de financiële transparantie daadwerkelijk te vergroten, schaffen we het bankgeheim af. Er moeten permanente controleurs in banken zijn die op elk moment alle transacties kunnen controleren. Op Europees niveau of, als het niet anders kan, op Belgisch niveau, heffen we het geheim op rond Swift- en Euroclear-organisaties, die op Belgisch grondgebied zijn gevestigd en actief zijn in internationale financiële transacties.

We herstellen openbare toegang tot het UBO-register. We eisen ook totale transparantie van multinationals over hun activiteiten op land-voor-landbasis. De Europese Unie heeft hierover in 2021 een richtlijn ingevoerd, maar deze vertoont lacunes die echte transparantie voorkomen.

We richten een vermogenskadaster op met de oprichting van een Fortune-On-Web IT-platform, een uitbreiding van Tax-On-Web. Dit is een noodzakelijk instrument om de juistheid van de aangiften van onze miljonairsbelasting te controleren, dat ook zal helpen bij de bestrijding van mogelijke fraude met andere belastingen of witwaspraktijken, met name door vermogen en inkomsten met elkaar te correleren.

Echte strijd tegen belastingparadijzen

Om serieuze maatregelen te nemen tegen belastingparadijzen, moet je eerst een correcte lijst opstellen. Als we kijken naar de Belgische lijst, de Europese lijst of de OESO-lijst, zien we dat we nog ver verwijderd zijn van een goede lijst. Neem het schandaal van de Pandora Papers dat in 2021 uitbrak. Van de zeven belastingparadijzen die centraal stonden in deze zaak, stonden er slechts twee op de Belgische lijst. Dus vijf van hen waren niet opgenomen: Belize, Panama, Hong Kong, Cyprus en de Seychellen. Maar erger nog, de dag na de publicatie van de Pandora Papers in de pers, kwamen de Belgische minister van Financiën en zijn Europese collega's bijeen in Brussel en besloten ze... om de Seychellen van de EU-lijst van belastingparadijzen te schrappen. Tijdens dezelfde vergadering haalden ze ook Anguilla van de lijst, terwijl er geen belasting wordt betaald.

Bovendien sluiten de Belgische en Europese lijsten van belastingparadijzen automatisch EU-lidstaten uit omdat dit in strijd zou zijn met de vrijheid van kapitaalverkeer zoals vastgelegd in de Europese verdragen. Toch weten we dat sommige EU-landen (Luxemburg, Nederland, Ierland, Malta...) tot de meest beruchte belastingparadijzen ter wereld behoren.

We stellen daarom een serieuze en complete lijst van belastingparadijzen op, zonder uitzonderingen en op basis van feitelijke gegevens, financiële stromen, betrokkenheid bij Leaks/Papers, enz.

We verbieden alle transacties met deze landen, behalve wanneer vooraf is aangetoond dat ze gerechtvaardigd zijn door daadwerkelijke economische activiteiten, zuiver financiële transacties worden automatisch uitgesloten. Deze maatregel zal resulteren in de opzegging van fiscale en economische overeenkomsten die België met belastingparadijzen heeft gesloten, behalve met betrekking tot fiscale informatieverstrekking. Het verbod zal ook van toepassing zijn op bankgroepen of advies- en auditbedrijven die dochterondernemingen of activiteiten hebben in belastingparadijzen. Belastingparadijzen die lid zijn van de Europese Unie moeten hun schadelijke praktijken stopzetten of worden uitgesloten van de Unie.

In 2022 publiceerde het Rekenhof een vernietigend rapport over alle vastgestelde anomalieën met betrekking tot de toepassing van de Belgische wetgeving inzake belastingparadijzen, met name de verplichting voor Belgische vennootschappen om betalingen aan (bepaalde) belastingparadijzen te melden (enkel wanneer deze hoger zijn dan 100.000 euro).

Zo blijkt bijvoorbeeld dat van de in 2020 aangegeven 434 miljard euro, 427 miljard afkomstig is van... acht banken die het juiste formulier niet correct invullen. Zo heeft de afdeling belastingparadijzen, die belast is met de analyse van deze honderden miljarden, slechts... vier deeltijdse medewerkers, terwijl de meerderheid van de ambtenaren van de fiscus zelfs niet op de hoogte is van het bestaan van deze afdeling. De FOD Financiën heeft geen richtlijnen opgesteld over hoe betalingen aan belastingparadijzen moeten worden gecontroleerd. En fiscale controles op basis van deze gegevens zijn zeldzaam. Ze leiden zelden tot belastingverhogingen, en het feit dat er weinig controles zijn op bedrijven die betalingen aan belastingparadijzen melden, betekent dat er helemaal geen controles zijn om bedrijven op te sporen die dat niet doen. Manipulaties van transferprijzen tussen dochterondernemingen zijn een van de belangrijkste vormen van fraude door multinationals die belastingparadijzen gebruiken, maar deze worden bijna nooit gecontroleerd. Elk jaar zijn de Verenigde Arabische Emiraten (Dubai en Co.) de belastingparadijzen met de hoogste betalingsbedragen. Maar de fiscus heeft nooit een specifiek onderzoek naar dit land uitgevoerd. Bovendien melden sommige bedrijven hun betalingen aan de Verenigde Arabische Emiraten niet noodzakelijk, omdat België met dit belastingparadijs een fiscale overeenkomst heeft gesloten (wat op zich al absurd is) met een clausule die dergelijke meldingen niet verplicht maakt.

We versterken de "belastingparadijzen"- en "transfer pricing"-cellen binnen de FOD Financiën. Omdat belastingparadijzen en transfer pricing (de manipulatie van prijzen in de transacties tussen dochterondernemingen van een multinationaal bedrijf) krachtige wapens zijn in handen van degenen die internationale belastingontduiking beoefenen.

Afschaffen van de afkoopwet en rulings

We schaffen de "verruimde minnelijke schikking" of afkoopwet, een klassenjustitie-instrument waarmee grote financiële delinquenten aan een proces kunnen ontsnappen, af. Daders moeten worden blootgesteld aan de risico's van een openbaar proces, strafrechtelijke straffen, inclusief gevangenisstraf, en inbeslagname van hun vermogen. Ook voor banken die hulp verlenen bij fraude.

We verwerpen het argument dat de afkoopwet een noodzakelijk kwaad is vanwege het gebrek aan middelen van Justitie. Deze middelen moeten worden vergroot. In dit kader richten we een strikt onafhankelijk nationaal financieel parket op, los van het federale parket, om eventuele inmenging te voorkomen (zoals die welke de cel van Jumet heeft ondergaan toen ze onderzoek deed naar zaken die te ongemakkelijk waren voor sommigen).

We schaffen ook het mechanisme van de rulings af, deze voorafgaande fiscale beslissingen waarmee grote vermogens en grote bedrijven "maatwerk" kunnen krijgen voor hun belastingregelingen. Rulings leiden tot privileges en moeten daarom worden afgeschaft. Herinner u dat het de rulings waren die aan de basis lagen van het Luxleaks-schandaal in Luxemburg.